Her biri daha evvel mühendis, avukat, hekim, sanatçı yahut terziydi. Hepsi geride kaldı. Yaklaşık 9 yıldır süren Suriye’deki iç savaş tüm ülkeyi savurduğu üzere milyonların ömrünü da değiştirdi. Yarım milyondan fazla insanın hayatını kaybettiği savaştan ötürü yollara düşen 6 milyona yakın Suriyeli mülteciden 3 milyon 635 bini Türkiye’de “geçici koruma” statüsü altında.

Kimi vakit “güvenli bölgeye” yerleştirileceği, kimi vakit da “kapıları açarız” denilerek Avrupa’ya gönderileceği söylenen Suriyeli mülteciler, nitekim de argüman edildiği üzere yüksek meblağda para yardımı alıp refah içinde mi yaşıyor? Bu sorunun karşılığını İstanbul’a göç eden pek çok mültecinin yolunun düştüğü Tarlabaşı’nda görüştüğümüz Suriyeli ailelerden aldık.

Muhammed İbrahim (34) ailesini geride bırakarak 2013’te kaçak yollarla Türkiye’ye geldi. Evvel Adana’ya akabinde İstanbul’a göç eden Muhammed, o sürece dair “2 bin dolarla geldim. Sonda her birimiz bir yere kaçtık. Dokumacılıkta ‘ortacı’ olarak en az 12 saat çalışmaya başladım. Öbür personellerle birebir işi yapmama karşın daha az para alıyordum. Suriyeli olduğum için ‘Buna güvenilmez. Kumaşı eğik keser vs.’ diyen, çalışma müsaade dokümanını kendisi çıkarması gerekirken bunu benden isteyen üzere birçok işyeri sahibi ile karşılaştım” diyor.

YIKINTILAR ORTASINDA

Boyası dökülen ve çatlaklıkları alçıyla kapatılmaya çalışılan odanın duvarlarına bakan Muhammed savaş öncesi hayatlarına ait “Çok iyiydi. Konutumuz vardı. Hoştu. Fakat hayallerimizle birlikte yıkıldı” diyor. Savaşla birlikte 18 yaşını tamamlamış erkeklerin askere alındığını söyleyen Muhammed, “Evliliğimin birinci yılıydı. Beni de çağırdılar. İnsan öldürmek istemediğim için askerlikten kaçtım. Yakaladılar. 2 ay boyunca birçok ağır azap gördüm. Suriye’de kalamazdım” diye konuşuyor.

“Hastaneye gittiğimizde para alınmıyor. Öteki da hiçbir yardım almıyoruz” diyen Muhammed, keyfi bir biçimde ülkelerini bırakmadıklarını ekleyerek “Kim ailesini, çocuklarını bırakıp mülteci olmak ister? Şu an Suriye’ye gitsem askerlikten kaçtığım için öldürüleceğim. Savaş bitse ve genel bir af çıkarsa gideriz” sözlerini kullanıyor.

Türkiye’nin, Suriyeli ailelere üç çocuk sahibi olma kaidesiyle bir ölçü para dayanağı yaptığını lakin kendisi iki çocuk sahibi olduğu için bu takviyesi almadığını söyleyen Muhammed, “2 çocukla geçinemiyorum, 3 çocukla nasıl geçineceğim” diye soruyor. Bize çay yapmak için yerinden kalkan Muhammed’in eşi Şadiyet’in akabinde ben de mutfağa gidiyorum. Şadiyet, mutfak dahi olduğu anlaşılmayan meskenin kırık dökük küçük bir kısmına giriyor. Rastgele bir dolap olmadığı için de eski püskü tencere ve tabakların da yerlere savrulmuş olduğunu görüyorum.

KOMŞUYA BORÇLA HAYAT

Yere yapışmış olan ince bir minderin üzerinde oturan Muhammed’in annesi Hanife Pir Ömer (71) de Türkiye’ye 2017’de, kaçak yollarla gelmiş. İstanbul’a geleceğine hiç ihtimal vermediğini söyleyen Hanife Teyze, “Üç sefer sonda yakalandım. Çocuklarımın her biri bir yere göç etti” diyor. Şeker hastalığı ile kalp rahatsızlığı olan ve yürüyemeyen Hanife Teyze, kimi vakit yaşamak için komşulardan borç aldıklarını vurgulayarak “Ekmek alacak paramız yok” sözlerini kullanıyor.

BİRİNCİ GÜNDEN BERİ ÇIPLAĞIZ

Bir alt sokakta bir öteki Suriye’li mülteci meskenine gidiyorum. Kapıyı iki küçük çocuk açıyor. Baba Cuma (33), 6 yaşındaki oğlu Recep ile 2014’te Türkiye’ye gelmiş. Savaş öncesi Suriye’de terzilik yaparken 7 saat çalışan Cuma, şu an ise iş bulduğunda en az 12 saat çalışarak garsonluk yaptığını söylüyor. Aylık yalnızca 240 TL yardım aldıklarını belirten Cuma, “Söyledikleri üzere bir para almış olsaydım 12-14 saat çalışmazdım” diyor. Savaş bittiği takdirde ülkesine döneceğini söyleyen Cuma, “Ülkemizden ayrılmak zorunda kaldığımız birinci günden beri her istikametiyle çıplağız. Bahsedilen ‘güvenli bölgeye’ de gitmek istemiyoruz. Allah kimseyi orada bulunan ‘muhaliflerin’ eline düşürmesin” diye konuşuyor.

SAVAŞLA YOLLAR AYRILIYOR

İsmini söylemek istemeyen Cuma’nın eşi ise Suriye’de ziraat mühendisliği okumuş. Eşi Cuma’ya bakıp 7 yıldır evli olduğunu belirterek “Evlilikten bir yıl sonra, savaştan ötürü eşim meskenden ayrıldı. İki yıl birbirimizi göremedik. Türkiye’ye gelirken çocuğumla birlikte 12 saat boyunca yürüdük. 4 yıldır Türkiye’deyim, tek bir yardım almadık. Olumsuz rastgele bir şey olduğunda da ‘Suriyeliler yaptı’ diyorlar. İsteğimiz ülkemizdeki savaşın durması ve ülkemize ya da Avrupa’ya gitmek” diyor.

Cumhuriyet