Mardin’de bulunan bin 700 yıllık tescilli kilise binası 7 milyon iki yüz elli bin TL fiyat biçilerek satılığa çıkarıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığının kültür varlığı olarak tescillediği Mor Yuhanna Süryani Kilesesinin satışa çıkarılmasına reaksiyon gösteren Mardin ve Diyarbakır Süryani cemaatinin başkanlarından Deyrulzafaran Manastırı Mertopoliti Saliba Özmen, ilgili kurumların devreye girmesini istedi.
Independent Türkçe’nin haberine nazaran, Mardin’in Teker Mahallesi Akın Sokak üzerinde bulunan Mor Yuhanna Süryani Kilisesi’nin 4. Yüzyılda yapıldığı belirtiliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığının Kültür varlıkları olarak tescillediği Mor Yuhanna Kilise binası girişi iki farklı oda ve ibadetlerin yapıldığı kısımlardan oluşuyor. Kilise içinde 3 din adamına ilişkin mezar, iki başka da tünel bulunuyor. İbadetin yapılmadığı Kilise uzun müddet depo olarak kullanılmış. Kilisenin sahibi olduğunu söyleyen İbrahim Aycun, babasının bu yapıyı depo ve iş yeri olarak satın aldığını, babasından kendisine miras kaldığını söylüyor. Aycun, babasından kendisine miras kalan Kilisenin satılması için Mardin’de emlakçılık yapan Mahsum Altay’a tarihi yapının satılması için yetki verdi. Emlakçı Altay’da kilise ile ilgili bilgileri ve fotoğrafları sahibinden.com isimli internet sitesine yükleyerek, 1700 yıllık tescilli kilise binasını 7 milyon iki yüz elli bin TL’ye satılığa çıkarttı. Kilisenin satışına ait verilen ilanda ‘satılık bina’ ibaresi yer alması dikkat çekti.
SÜRYANİLER YANSILI
Birçok dini tıpkı çatı altında toplayan, dinlerin ve lisanların kesiştiği müsamaha kenti Mardin’de bulunan tarihi kilisenin internet üzerinden satışa çıkarılması, Süryanilerin yansısına neden oldu.
Mardin ve Diyarbakır Süryani cemaatinin başkanlarından Deyrulzafaran Manastırı Mertopoliti Saliba Özmen, Kilisenin tekrardan internet üzerinden satışa çıkarılmasının üzücü olduğunu söyledi. Kilisenin bir kültür varlığı olduğunu belirten Özmen, “Bu Kilisemiz uzun mühlet depo olarak kullanılmış. Ne olursa olsun buranın bir Kilise olarak kalması lazım. Buranın satışa çıkarılması üzücüdür. Bizler yapının Mardin Deyrulzafaran Vakfına dönem edilmesini istiyoruz. Satın alabilecek gücümüz olsaydı alırdık, lakin biz bunu alamayız. Umarız ilgili kurumlar bunun tedbirini alır” dedi.
FİYATI 12 MİLYON TL’DEN 7 MİLYON TL’YE DÜŞÜRÜLMÜŞ
Mülk sahibi İbrahim Aycun’un konuşmak istemezken, emlakçi Mahsum Altay, tarihi yapının özel mülk olduğunu belirterek, “Bu yapı rastgele bir cemaat ya da kuruma ilişkin değil. Burası özel bir mülk. Geçtiğimiz yıllarda bu kiliseye 12 milyon TL fiyat biçilmişti fakat mülk sahibi 7 milyon TL’ye kadar fiyatı düşürdü, bizde satışa çıkardık. Bir hafta içinde onlarca kişi aradı. Talep çok fakat fiyat konusunda anlaşamıyoruz. Bilhassa yurt dışından arayanlar var. Şuan Süryani cemaatleri ile görüşmelerimiz var. Müze Müdürlüğünden tescilli yapı evrakını aldık, gerekli yazışmaları yaptık. Satışa önünde bir kasvetimiz yok. Burayı alan kişi istediği üzere kullanabilir” diye konuştu.
SATIŞA ÇIKARILMASI ÜZÜCÜ
Mardin Müze Müdürlüğü yetkilisi ise, Kilisenin bundan 5 yıl evvel yeniden satışa çıkarıldığını söyledi. Mardin’de 9 tescilli yapı bulunduğunu belirten yetkili, “Söz konusu satılmak istenen kilise de bu tescilli yapılardan biri. Bunun tekrardan satışa çıkarılması hakikaten üzücü. Bizlerde buranın Kilise olarak kalmasını isteriz. Bu istikametli görüşmelerimiz ve yazışmalarımız oldu. Fakat mülk sahibinin elinde tapu var. Bu nedenle fazla bir şey yapamıyoruz” biçiminde konuştu.
KİLİSE DEPO OLARAK KULLANILMIŞ
Mardin Kent Müzesi Müdürü Gani Tarkan Kilise ile ilgili daha evvel yaptığı bir araştırmayı paylaşmıştı. Tarkan’ın Kilise ile ilgili açıklaması şöyle, “Mardin’de yıllardır depo olarak kullanılan ve 5’inci yüzyılda inşa edildiği iddia edilen yapının kilise olduğu belirlendi. Burada patriklere ilişkin mezarlar var. Kilise içinde bulunan bir kapının Deyrulzafaran Manastırı’na gittiğini, bir kapının ise kaleye gittiği söyleniyor. Yaklaşık olarak 400 metrekarelik alana sahip yapının yüksekliğinin ise 15 metre civarında. Zira burada patriklere ilişkin mezarlar var. Bildiğiniz klasik bir kilise. Kitabesi olmamasına karşın yapıdaki süsleme özellikleri, yapının karakteristik özelliklerinden yola çıkarak, bölgedeki yapılarla benzerliği göz önünde bulundurularak yapının 4, 5 ya da 6’ıncı yüzyılda yapılmış olabileceğini iddia ediyoruz. Bu kiliseye misal yapıların kitabesi olan yapıların 4-5’inci yüzyılda yapıldığını biliyoruz. Onlarda kitabe var.
Misal bir örneği Savur’a bağlı Dereiçi Köyü’nde Mor Yohanne Kilisesi, birebir formda Deyrulzafaran Manastırı içindeki Sevgililer Meskeni bu yapıyla benzerlik arz ediyor. Nusaybin’deki Mor Yakup Kilisesi’nde, bu yapıya emsal süsleme özellikleri var. Duvar örgüsü tıpkı, mimari olarak plan şeması olarak tıpkı. Mor Yakup Kilisesi’ne kapıları çok benziyor. Patriklere ilişkin mezarlar da Deyrulzafaran Manastırı’ndaki mezarlıklarla tıpkı özelliklere sahip. Apsisi ortada hala sağlam. O periyotta Hıristiyanlar tarafından kullanılmış. O devrin özelliklerini de almış. Bilhassa yan yana duran 3 mezar var. Mezarın üstündeki süsleme özelliklerine baktığımızda Selçuklu özelliklerini görmemiz mümkün. İslami periyoda ilişkin süsleme özellikleri de var. Onun dışında devasa büyüklükte taşlar var. Bu blok taşlar da yapının erken Bizans devrinde yapıldığını, genç Roma periyodunda yapıldığını bize gösteriyor. Yapı karışık üslupta yapılmış bir yapı. Tek bir periyotta yapılmamış. Farklı periyotlarda de restore edilmiş. Cami olarak da kullanılmış. Güneyinde bir mihrap var. Biliyorsunuz kiliselerde güneye bakan mihrap olmaz. Mihrap varlığı da buranın bir devir cami olarak kullanıldığını bize ispatlıyor.”
Cumhuriyet
