Avrupa Birliği’nin (AB) en üst seviye iki yetkilisi AB Kurulu Lideri Charles Michel ve Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, bugün Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuğu olacaklar.

Görüşme sonunda Türkiye-AB alakaları açısından yeni kararların açıklanması beklenmiyor lakin 25 Mart’ta AB Kurulu tarafından duyurulan Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve göç mutabakatının yenilenmesi mevzularında daha somut sözlerin kullanılması öngörülüyor.

AB yetkililerin gündeminde başta Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkında kapatma talebiyle dava açılmasının istenmesi ve İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı olmak üzere, insan hakları ve demokrasi açısından artan tasaların da olacağı kaydediliyor. Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin canlandırılması, AB başkanlarının gündeminde olmayan kıymetli bir husus olarak dikkate çekiyor.

‘AŞAMALI, ORANTILI VE GERİ DÖNDÜRÜLEBİLİR‘

Charles Michel ve Ursula von der Leyen’in bir günlük Ankara ziyareti, AB Kurulu’nun 25-26 Mart tarihlerindeki toplantının çabucak sonrasına denk gelmesi açısından değer taşıyor.

Kurul toplantısında sonunda yayımlanan bildiri, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de tek taraflı teşebbüslerde bulunup gerginliği artırmaması karşılığında AB’nin “aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir” bir olumlu gündemi ilerletmesi anlayışını lisana getiriyordu. Tıpkı bildiriye nazaran AB, bağlantılarda olumsuz bir durum yaşanmaması durumunda Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve göç konusunda işbirliği kapsamında sağlayacağı mali dayanakla ilgili Haziran ayında yapılacak tepede resmi adımını atacak. AB, Türkiye’nin beklentileri ortasında olan vize serbestisi, fasılların açılması konusunda ise yeşil ışık yakmamıştı.

AB’nin Türkiye ile yol haritasını son Mart tepesinde netleştirdiğine dikkat çeken Ankara’daki diplomatik kaynaklara nazaran, Michel ve Von der Leyen’in ziyaretinde bu nedenle yeni kararların açıklanması beklenmiyor. Fakat AB başkanlarının Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve göç işbirliğinin devam ettirilmesi konusundaki AB kararlarını daha somut bir çerçevede lisana getirebilecekleri, bu kapsamda önümüzdeki sürecin Ankara-Brüksel bağlantıları açısından ehemmiyetine değinecekleri kaydediliyor.

Kaynaklar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Mart 2020’de Brüksel’e gittiğini, artık AB önderlerinin Ankara’ya geldiğini anımsatarak, bu ziyaretin taraflar ortasında en üst seviyede diyalog kanallarının açık olduğunu göstermesi ve karşılıklı beklentilerin direkt iletilmesi açısından kıymetli olduğuna dikkat çekiyorlar.

ANKARA’DA AĞIR GÜNDEM

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile AB önderleri Michel ve Leyen’in görüşmesi Türkiye saati ile 13.30’da başlayacak. Görüşmelerin 3 saat sürmesi ve akabinde kısa bir basın toplantısı yapılması öngörülüyor. Tarafların gündeminde yer alan kimi değerli başlıklar şöyle sıralanıyor:

Göçmen mutabakatı: Türkiye ve AB, 18 Mart 2016’da Suriyeli göçmenlerin Avrupa’ya geçişlerinin önlenmesi için bir yazılı açıklamada mutabakat sağlamışlardı. Mutabakat, AB’nin 3+3 milyar Euro finansman sağlamasını, gümrük birliğini güncellenmesini, vize serbestisinin verilmesini, 5 fasılın açılmasını ve üst seviye diyaloğun tesis edilmesini içeriyordu. AB, 2016 mutabakatının büsbütün güncellenmesi yerine onu kesim parça ele alma stratejisi izliyor. AB’nin yürütme organı Avrupa Kurulu, bu basamakta Türkiye ve öbür komşu ülkelerde barınan Suriyeli göçmenlere yapılacak maddi yardımın ölçüsü üzerinde çalışıyor. Suriyelilere yapılacak yardımın devam etmesi Türkiye için de büyük kıymet taşıyor fakat Türk yetkililer ölçünün 2016 şartlarında belirlenenin üzerine çıkması gerektiğini vurguluyorlar.

Gümrük Birliği: AB Kurulu’nun yeşil ışık yaktığı alanlardan biri olan Gümrük Birliği’nin güncellenmesi için öncelikle 1996 başından bu yana yürürlükte olan Gümrük Birliği’nin uygulanmasında yaşanan mevcut problemlerin giderilmesi gerekiyor. Bu hususta Ankara’yla teknik diyaloğunu artıran AB, Michel ve Leyen aracılığıyla sürecin bundan sonraki sürecinde atılması gereken adımları netleştirmek istiyor. AB önderlerinin, Haziran’a kadar bu sürecin faal yürütülmesi durumunda Gümrük Birliği’nin tarım, hizmetler, ihaleler üzere alanları içerecek formda genişletilmesi için Türkiye ile resmi müzakerelerin başlatılacağı iletisini vermeleri bekleniyor.

Getty Images

VİZEDE YEŞİL IŞIK GÜNDEMDE YOK

Vize serbestisi: Türkiye’nin beklentisi AB’nin Türk vatandaşlarının kısa devir Schengen bölgesine vizesiz ziyaretini sağlayacak prosedürler konusunda esneklik göstermesi. AB ise bu hususta adım atabilmesi için Türkiye’nin ortalarında “Terörle Uğraş Kanunu’nun yenilenmesi” de olan tüm kriterleri yerine getirmesi konusunda ısrarcı. Bu hususta kısa müddette bir adım atılması bekleniyor.

Tam üyelik müzakereleri: AB, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerini bir müddettir askıya aldı ve görünen şartlarda fasılların açılması için yeni bir sürecin başlaması öngörülmüyor. Diplomatik kaynaklar, bu hususun tekrar gündeme gelmesinin Türkiye’nin insan hakları ve demokrasi konusunda atması gereken adımlara bağlı olduğunu kaydediyorlar. Ankara’daki görüşmelerde bu hususta farklı bir sonucun çıkması beklenmiyor.

• AB önderleri Türkiye’yi ‘parti kapatma ve bayan hakları’ konusunda uyardı
• AB Zirvesi’nden Türkiye ile gümrük birliği ve göç mutabakatı kararı
• HDP davasına AB ve ABD’den reaksiyon, Almanya’dan kınama geldi: ‘Çok sesliliğin bitirilmesine gerçek pişmanlık duymadan ilerleniyor’

EPA

KIBRIS TOPLANTISI DÖNÜM NOKTASI

Doğu Akdeniz: 25 Mart AB Kurulu bildirgesi, Türkiye ile alakaları Doğu Akdeniz başlığı altında toparlamış ve Türk hükümetine bağların seyri açısından değerli bir ileti vermişti. AB, 2020’de yaşanan tansiyonun azaldığını not etmiş lakin Türkiye’nin tek taraflı adımlar atması durumunda müspet gündemin yerini ekonomik ve siyasi yaptırımların alacağı ikazında bulunmuştu. Michel ve Leyen’in ziyaretinde bu bahsin yine gündeme gelmesi ve Türkiye ile Yunanistan ortasında devam eden diyaloğa verilen kıymetin tabir edilmesi bekleniyor. Türkiye’nin son periyotta bu husustaki yumuşak halinin “kalıcı” olmasında ısrar eden AB, bu yüzden “aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir” bir bağ kuruyor.

Kıbrıs: Ankara ve Brüksel’deki diplomatik kaynakların üzerinde uzlaştığı bir öge, Türkiye-AB bağlantılarının bundan sonraki sürecini belirleyecek gelişmenin Kıbrıs sorunu olacağı. Birleşmiş Milletler (BM) liderliğinde Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk toplumları ile 3 garantör ülke Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallığı bir ortaya getirecek 5+1 toplantısı 27-29 Nisan günlerinde Cenevre’de yapılacak. Bu toplantıda, BM nezaretinde yeni bir tahlil arayışı çıkması için tarafların ortak bir parametre üzerinde uzlaşması gerekiyor. Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafının BM parametrelerinin dışında iki devletli bir tahlil için müzakere yapacağını ilan etmesi Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve AB’de rahatsızlık yarattı. AB’nin Haziran ayında Türkiye ile münasebetler açısından atılacak adımlar için BM’nin Kıbrıs toplantısının sonuçlarını bekleyeceği, Michel ve Leyen’in de bu istikamette Cumhurbaşkanı Erdoğan’a iletiler vereceği kaydediliyor.

Libya ve öbür bölgesel mevzular: AB açısından Türkiye ile başta Libya ve Suriye olmak üzere bölgesel hususlarda işbirliği oluşturulması ehemmiyet taşıyor. Charles Michel’in hafta sonunda Libya ziyaretinde bulunması ve akabinde da Ankara’ya gelecek olması dikkat çekiyor.

• İstanbul Sözleşmesi’nden ayrılma kararına Avrupa genelinde reaksiyon: ‘Kadın hakları insan haklarıdır’
• Erdoğan: Türkiye’nin geleceğini Avrupa’da görüyoruz
• AB tepesinde Türkiye ve Doğu Akdeniz ile ilgili hangi kararlar alındı?

İNSAN HAKLARI KARNESİ DE GÜNDEMDE

İnsan hakları: AB, son periyotta Türkiye ile bağlantılarında insan hakları ve demokratikleşme hususlarında yaşanan olumsuz gelişmeleri diyaloğa mani teşkil etmeyecek bir uzaklıkla değerlendiriyordu. Lakin hem artan tenkitler hem de son periyotta art geriye yaşanan olumsuz gelişmeler, Brüksel kaynaklı tasaların yine AB bildirisinde söz edilmesine yol açtı. Bunların başında HDP’nin kapatılması için başlatılan yargı süreci ve İstanbul Sözleşmesi’nden çekilinmesi geliyor. Michel ve Leyen’in AB’nin bu taraftaki telaşlarını ve eski HDP Eş Lideri Selahattin Demirtaş ile iş insanı Osman Kavala’nın tutukluluklarının devam etmesinden duyulan rahatsızlığı lisana getirecekleri kaydediliyor.

Cumhuriyet