3 Haziran perşembe günü, öğleye gerçek düzenlenen Cannes Sinema Şenliği basın toplantısına katılan yaklaşık 200 kişi, hem heyecanlı ve umutlu, hem de uzaklıklı ve maskeli, münasebetiyle da biraz suskundular. Bir o kadar da huzursuz ve sorgulayıcı gözlerle, ortada ikişer boş koltuk olması zorunluluğuna rağmen, tanıdık simalarla selamlaşmaya çalışıyorlardı…
Herkes gerçekçi bir umut içindeydi. Geçen yıl seçkilerini açıklayan fakat 73. aktifliği pandemi nedeniyle iptal etmek zorunda kalan şenliğin, bu defa iki ay ertelense de, Leos Carax’ın, Marion Cotillard ve Adam Driver’ın Sparks kümesinin müziği eşliğinde yorumladıkları ‘aşk filmi’ “Annette” ile, 6 Temmuz akşamı Cannes’da perdelerini açacağından, artık kimsenin önemli bir kuşkusu kalmamıştı…
SİNEMA SALONLARINA AKIN
Ayrıyeten, Fransa genelinde değerli bir gelişme daha yaşanmaktaydı. Salgının ağır geçen ikinci dalgası nedeniyle yedi aya yakın bir müddet kapalı kalan tüm sinema salonları, üç hafta evvel, üçte bir koltuk kapasitesiyle de olsa açılmış; ilginin beklenenin çok üzerinde olması da genel iyimserliği körüklemişti. Satılan bilet sayısı, kısıtlı kapasiteye rağmen, iki yıl öncesinin tıpkı periyodundaki seviyeye ulaşıvermişti. Sinemaları yalnızca televizyon ekranlarında ya da platformlardan gelen sunum üzerinde değil, salonlarda izlemenin keyfini ve manasını herkes tekrar, daha derinden kavramıştı…
Kaldı ki, gelecek çarşambadan itibaren koltuk kapasitesinin %50’ye yükseltileceği mutlakla?irken, basamaklı açılımın son evresi olan haziran sonunda olağan yaşama dönüş umudu, temel bilgilerin iyiye gitmesiyle, ağır karamsarlar için bile düş olmaktan çıkmıştı artık… Şenlik sırasında salonlara girebilmek için elektronik sıhhat pasaportu ve maske gerekecekti kuşkusuz lakin, iki yanınızda boş koltuk bırakmak (eğer virüsün çok bulaşıcı yeni varyantları ortaya çıkmazsa) mecburî olmayacaktı.
Basın toplantısının başında bu gerçekçi umudu vurgulayan Thierry Frémaux, sinema sanayisinin istikrarlarını son yıllarda temelden sarsan dijital platformların, pandemi sürecinde ne kadar güçlendiğini, yıllardır ön safta sergilediği direniş sürecinde, farklı boyutlarıyla çok yakından tanımıştı. Baskılar artıyor, bilek güreşi zorla?ıyordu. Vakte ahenk sağlamanın kaçınılmazlığı, artık köktenci değişimleri, keskin virajları kaçınılmaz kılıyordu tahminen de…
FRANSIZ MODELİ
Lakin, Cannes Sinema Şenliği, en az elli yıldan bu yana birinci sırada olmanın getirdiği dinamiğe ve özgüvene sığınarak, dar ve güç bir yolda ilerleme riskini sürdürmeye, en azından şimdilik kararlı gözükmekte… Fransa’nın, André Malraux’dan bu yana sürdürdüğü ulusal kültür siyasetlerinde gözlemlenen, Jack Lang’ın bakanlık periyotlarında (1980’lerin başından 90’ların ortalarına dek) iyice pekala?tirilen ve hâlâ vazgeçilmeyen özgün Fransız kültür modeli Cannes’da da temel ideolojisini sürdürmeyi, bir noktada tahminen de son sefer deniyor, diyebiliriz.
Güçlenen platformların, tesir alanlarını birleşerek genişleten büyük yapımcıların simgelediği monopolleşme sürecine karşı direnerek farklı bir modeli yaşatmaya çabalamak, bugün, inançlı bir kararlılık yanında, yüksek güç de gerektirmekte. Global çelişkilerin çoğaldığı, ana akım formatlara teslim olduğunun şuurunda bile olmayan geniş kitlelerin süratle yozlaşan genel kültür ortamında yaratıcı sinemasını desteklemek, dünyamızın değişik problemlerine ilgisiz kalmayan angaje direktörlere el uzatmak, biçimsel denemeleriyle farklı sesler getiren genç sinemaya kulak vermek, yenilikçi eforları dışlamamak…
NEREYE KADAR TAVİZ?
Modelin bu temel maksatlarını, vaktin gerçeklerine ahenk sağlayarak koruyabilmek için, birtakım bahislerde taviz vermek, ya da orta yol bulmak, doğal olarak kaçınılmazdı. Lakin bir kırmızı çizgi vardı. Netflix sinemalarının, evvel Fransız sinema salonlarında belli bir mühlet gösterildikten sonra platform üzerinde sunulması gereği, yarışlı ana kısma katılabilmek için vazgeçilmez ön koşuldu.
Bu noktada iki taraf da taviz vermeyince, Altın Palmiye adayları ortasına katılması öngörülen iki Netflix imali liste dışı kalıyordu. Kelam konusu sinemaları kuşkusuz Venedik Altın Aslan yarışında bulacağız. Son beş yıl içinde bu bahiste odunu vermeyi kabul eden Venedik, zamanlamasının da uygunluğu nedeniyle, ana akım Amerikan sinemasının Oscar’lar öncesi mostralık vitrini olma fonksiyonunu Toronto ile paylaşmayı doğallıkla sürdürecektir. Sonuçta, Altın Palmiye yarışında, bağımsız Amerikan sineması, ortalarında Sean Penn ile Wes Anderson’ın bulunduğu üç direktörle temsil ediliyor olacak.
Bu bilek güreşinin magazin haberiyse, Cannes Şenliği idaresinde, iki buçuk yıldır yeni basın kısmı sorumlusu olarak çalışan başarılı genç elemanı, hem de şenlik başlamadan iki ay evvel, Netflix’in kendi saflarına transfer etmeyi başarmış olması!
FRANSIZ SİNEMASININ DAYANILMAZ YÜKÜ
Bu yılın özel şartları nedeniyle, birinci sefer hacmi genişleyen ana kısımdaki 24 aday, yüksek seviyeli sinema beklentisini ziyadesiyle doyuracak nitelikte gözüküyor. Nanni Moretti, Jacques Audiard ve Apichatpong Weerasethakul ikinci Altın Palmiye’yi ararken, Fransız sinemasının 7 adayla aslan hissesini alması, kuşkusuz tenkitlere, şenliğin memleketler arası kimliğinin sorgulanmasına yol açacak. Kaldı ki, resmi seçki nitelikli öbür kısımlarda, bilhassa birinci sefer gündeme gelen “Cannes Premières ” seçkisindeki ağır varlığı da göz önüne alındığında, Fransız sineması toplam 14 sinemayla, yüzde 22 dolaylarında bir tartı oluşturmakta.
Bu yüksek oran, pandeminin getirdiği içe kapanış sürecinde, ulusal direktör üretimci ve oyuncuların yükselen imdat seslerine duyarsız kalmanın zorluğundan kaynaklanan süreksiz bir eğilim. Geçen güz, Venedik’te de misal bir durum dikkati çekmiş, İtalyan sinemasına verilen geniş yer haklı olarak eleştirilmi?ti. Şenlik seçkilerinde yer alan Fransız direktörlerin, sayısal cinsel eşitlik amacına çok yakın olması, bu tenkitleri tahminen de bir oranda hafifletecektir. En azından Fransız basınında…
YENİ UYGULAMALAR
En değerli ve manalı değişim, Gilles Jacob tarafından 1970’lerin sonunda yaşama geçirilen ‘Belirli Bir Bakış’ yan kısmının tekrar biçimlendirilerek ana köklerine yöneltilmesi; böylece, genç direktörlere, farklı sinema lisanlarına ve yenilikçi teşebbüslere tekrar odaklanmı? olması. Bu yıl, ‘Un Certain Regard’ seçkisinde Semih Kaplanoğlu’yla birlikte yer alan toplam 18 direktör ortasında, birinci sinemalarını gerçekleştirenlerin oranı, üçte bir üzere çok yüksek bir seviyeye çıkmış…
Ayrıyeten, şenliğin birinci ve son defa yaz devrine denk gelmesinin doğuracağı farklı beklentilere karşılık verebilmek için, halka açık plajlarda yapılan gece gösterimlerinin artacağının da altı çiziliyor.
Bu ortada, eski Cannes kentinin çabucak dışında inşa edilen büyük ticari sinema merkezi Cineum’un, son derece çağdaş teknik imkanlarla donatılmış toplam 2200 koltuklu 12 salonu, şenliğin açılışıyla birlikte hizmete girecek ve aktiflik boyunca, ikinci bir şenlik sarayı fonksiyonu de görecek.
PANDEMİYE VE DİJİTAL DÜNYA GERÇEKLERİNE DÖNÜŞ
Basın konferansı sonundaki klâsik şampanya ikramı da yapılamadığından, karşılıklı bir çift laf edebilmek için ayakta küçük kümeler oluşturmak, ya da, üç hafta evvel yalnızca teraslarını açmalarına müsaade verilen kahvelerde masa kuyruğuna girmek gerekiyoR. Konuşulacak, tartışılacak hususlar ağır ve önemli. Şenliklerde nesil ve paradigma değişimi kaçınılmaz olarak hızlanıyor…
Tüm dalgalanmalara rağmen, sinemayı salt bir cümbüş değil de, çok boyutlu bir sanat olarak algılayanların vakit içinde artacağından da kuşku duymamak gerekiyor. Değerli olan, teslim bayrağını çekmemek! Cannes, bu bağlamda ana maksatlarından sapmamaya ihtimam göstermeyi sürdürmekte. Bakalım ne vakte kadar ve nasıl?
Yakın geçmişe göz atarsak, bir evvelki değerli kriz devrinde, 1980’lerin birinci yarısında güçlenen televizyonlara karşı verilen savaştan, Fransız modelinin muvaffakiyetle çıktığını anımsıyoruz. O periyot, aylık abonmanla çok sayıda sinema izleme imkanı sunan ‘Canal +’ çeşidi şifreli televizyon kanallarıyla işbirliği ortamı yaratılmış ve devlet siyasetinin gücüyle, özel ya da devlet kurumu televizyonlara, bağımsız üretimcileri ve genç direktörleri önemli bir oranda finanse ederek desteklemek zaruriliği getirilmişti.
Dijital ihtilalin yarattığı bugünkü karma?ık ve kaotik ortamda, emsal bir uğraşa girmenin çok daha fazla risk içerdiği, alışılmış ki başka bir bahis…
VARLIKLI SOFRANIN AÇ KONUKLARI
Bir de nicelik sorunu var. Kıtlıktan çıkanların güçlü bir sofraya saldırmaları örneğindeki üzere, bir buçuk yıl süren doyumsuzluk, sinemasal oburluğu iyice körükleyerek, muhtemelen önemli bir hazımsızlığa yol açacak!
Yalnızca resmi seçkilerdeki sinemaların toplamı simdiden 65’i buluyor. Önümüzdeki günlerde açıklanacak olan “Eleştirmenlerin Haftası” ve “Yönetmenlerin 15 Günü” üzere uzun soluklu bağımsız yan kısımların seçkileriyle, toplam sinema sayısı yüze ulaşacak, tahminen de geçecek. Ayrıyeten, artık alışılageldiği üzere, basının ilgisini sıcak tutarak gündemden düşmemek maksadıyla, resmi Seçkilere birkaç sinema daha eklenmesi bekleniyor. Seçilen lakin ismi şimdilik bâtın tutulan kapanış sineması de var ortalarında…
Sonuçta, günde ortalama on sinema gelecek önümüze! Sinema Pazarında (Marché du Film) sunulan ve hiçbir ön seçimden geçmeyen yüzlerce sinema dışında tabii… Dünya sinemasını tanımak ve tanıtmak kolay değil. Hele, frenlerin aylarca kilitli kaldığı bir devir sonrasında…
2000’lerin başından bu yana şenliğin sanat direktörü olan Thierry Frémaux’nun vurguladığı üzere, “Cannes, sanatsal bir demokrasi olan dünya sinemasının aynasıdır.” Maskeli, aralı fakat kucaklayıcı, değişik bir şenlik yaşamaya hazırlanıyoruz…
ALTIN PALMİYE ADAYLARI
Açılış sineması : ANNETTE
Leos CARAX (Fransa)
***
A FELESÉGEM TÖRTÉNETE (KARIMIN HİKAYESİ)
İldikó ENYEDİ (Macaristan)
BENEDETTA
Paul VERHOEVEN (Hollanda)
BERGMAN ISLAND
Mia HANSEN-LOVE (Fransa)
DRIVE MY CAR
Ryusuke HAMAGUCHI (Japonya)
FLAG DAY
Sean PENN (ABD)
HA’BERECH (LE GENOU D’AHED)
Nadav LAPID (İsrail)
HAUT ET FORT
Nabil AYOUCH (Fas)
HYTTI NRO (COMPARTMENT NO.6)
Juho KUOSMANEN (Finlandiya)
JULIE (EN 12 CHAPITRES)
Joachim TRIER (Norveç)
LA FRACTURE
Catherine CORSINI (Fransa)
LES INTRANQUILLES
Joachim LAFOSSE (Belçika)
LES OLYMPIADES
Jacques AUDIARD (Fransa)
LINGUI
Mahamat-Saleh HAROUN (Çad)
MEMORIA
Apichatpong WEERASETHAKUL (Tayland)
NITRAM
Justin KURZEL (Avustralya)
FRANCE
Bruno DUMONT (Fransa)
PETROV’S FLU
Kirill SEREBRENNIKOV (Rusya)
RED ROCKET
Sean BAKER (ABD)
THE FRENCH DISPATCH
Wes ANDERSON (ABD)
TITANE
Julia DUCOURNAU (Fransa)
TRE PIANI
Nanni MORETTI (İtalya)
TOUT S’EST BIEN PASSÉ
François OZON (Fransa)
UN HÉROS
Asghar FARHADİ (İran)
UN CERTAIN REGARD (BELİRLİ BİR BAKIŞ) SEÇKİSİ
MONEYBOYS
C.B Yi (Avusturya) – Birinci sinema
BLUE Bayou
Justin CHON (ABD)
FREDA
Jessica GÉNÉUS (Haiti) – Birinci sinema
DELO
Alexey GERMAN JR. (Rusya)
BONNE MÈRE
Hafsia HERZI (Fransa)
NOCHE DE FUEGO
Tatiana HUEZO (Meksika)
LAMB
Valdimar JÓHANSSON (İzlanda) – Birinci sinema
COMMITMENT HASAN (BAĞLILIK HASAN)
Hasan Semih KAPLANOĞLU (Türkiye)
AFTER YANG
Kogonada (ABD)
ET VİLAYET Y EUT UN MATIN
Eran KOLIRIN (İsrail)
UNCLENCHING THE FISTS
Kira KOVALENKO (Rusya)
WOMEN DO CRY
Mina MİLEVA ve Vesela KAZAKOVA (Bulgaristan)
REHANA MARYAM NOOR
Abdullah Mohammad SAAD (Bangladeş)
GREAT FREEDOM
Sebastian MEISE (Avusturya)
LA CIVIL
Teodora Ana MIHAI (Romanya/Belçika) – Birinci sinema
GAEY WA’R
NA Jiazuo (Çin) – Birinci sinema
THE INNOCENTS
Eskil VOGT (Norveç )
UN MONDE
Laura WANDEL (Belçika) – Birinci sinema
YARIŞ DIŞI SEÇKİ
DE SON VIVANT
Emmanuelle BERCOT (Fransa)
EMERGENCY DECLARATION
HAN Jae-Rim (Güney Kore)
THE VELVET UNDERGROUND
Todd HAYNES (ABD)
BAC NORD
Cédric JIMENEZ (Fransa)
ALINE
Valérie LEMERCIER (Fransa)
STILLWATER
Tom MCCARTHY (ABD)
GECEYARISI GÖSTERİMLERİ
BAC NORD
Cédric JİMENEZ (Fransa)
ORANGES SANGUINES
Jean-Christophe MEURISSE (Fransa)
CANNES PREMIERES
SERRE-MOI FORT
Mathieu AMALRIC (Fransa)
COW
Andrea ARNOLD (İngiltere)
CETTE MUSIQUE NE JOUE POUR PERSONNE
Samuel BENCHETRIT (Fransa)
TROMPERIE
Arnaud DESPLECHIN (Fransa)
JANE PAR CHARLOTTE
Charlotte GAINSBOURG (Fransa) – Birinci sinema
IN FRONT OF YOUR FACE
HONG Sang-Soo (Güney Kore)
MOTHERING SUNDAY
Eva HUSSON (Fransa)
EVOLUTION
Kornél MUNDRUCZO (Macaristan)
VAL
Ting POO (ABD) ve Leo SCOTT (ABD)
JFK REVISITED: THROUGH THE LOOKING GLASS
Oliver STONE (ABD)
ÖZEL GÖSTERİMLER
O MARINHEIRO DAS MONTANHAS
(DAĞLARIN DENİZCİSİ)
Karim AÏNOUZ (Brezilya)
CAHIERS NOIRS
Shlomi ELKABETZ (İsrail)
BABI YAR. CONTEXTE
Sergei LOZNITSA (Ukrayna)
H6
Yé Yé (Fransa) – Birinci sinema
The YEAR OF THE EVERLASTING STORM
Jafar PANAHI (İran), Anthony CHEN (Singapur), Malik VITTHAL (ABD), Laura POITRAS (ABD), Dominga SOTOMAYOR (Şili), David LOWERY (ABD), et Apichatpong WEERASETHAKUL (Tayland)
Cumhuriyet
