Birtakım yatırımcılar, ABD’nin corona virüsü pandemisi ile çabasının, hali hazırda dünyanın en güçlü rezerv parası olma özelliğini yavaş yavaş kaybeden dolardaki düşüşü ivmelendirerek, dolara daha fazla darbe vurmasından kaygı ediyor.

Hedge fon yöneticisi milyarder Ray Dalio ve Goldman Sachs Group stratejistlerinin de dahil olduğu yatırımcı ve analistler, ABD hükümetinin son aylarda yapmış olduğu devasa harcamaların dolara ziyan verebileceği konusunda ihtarda bulunmuşlardı.

10 YILIN EN BERBAT TEMMUZ PERFORMANSI

Tıpkı vakitte, yakın vadedeki tabana vurmuş ABD faiz oranları ve enflasyondaki olası artışla ilgili kaygılar de dolara olan talebi azaltıyor. Bu faktörler, bu yılki tepesinin %9 altında süreç gören ve on yıl içindeki en berbat aylık performansını bu temmuz ayında gösteren doları zati baskılıyordu.

Deutsche Bank AG Milletlerarası Baş Stratejisti Alan Ruskin, doların rezerv para olma statüsünü etkileyen değişimlerin “tarihsel olarak yavaş olduğunu” lakin bunların “son vakitlerde hızlanmakta olduğunu” belirtti.

ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, CNBC’ye geçen ay verdiği demeçte, doların global rezerv para ünitesi olma statüsünün ABD’nin çıkarına olduğunu ve ABD idaresinin bunu sürdürmek istediğini söz etmişti.

Fakat Hazine Bakanlığı daha fazla açıklama yapmaktan kaçınmıştı. Doların hakimiyeti, ABD’ye, global finansal sistemde büyük bir nüfuza sahip olmasından, rakipleri cezalandırıp, kurallara uymayanları dize getirerek global arenada güç gösterisi yapabilmesine kadar çeşitli avantajlar sağlıyor.

DOLARIN HISSESI YÜZDE 62

Dünya genelindeki merkez bankaları için dolar açık orta rezerv para ünitesi olarak kalmaya devam ediyor. Milletlerarası Para Fonu’na (IMF) nazaran, birinci çeyrekte doların dünya çapındaki merkez bankalarının rezervlerindeki hissesi yaklaşık yüzde 62 olurken, euronun yüzde 20 civarında, yuanın ise yüzde 1.9 düzeyinde.

ABD dışında yaşayan yabancıların sahip oldukları ABD Hazine tahvillerinin ölçüsü ise mayıs ayında 6.86 trilyona çıktı. ABD Hazine tahvilleri dünyanın en inançlı yatırım varlıklarından biri olarak görülüyor.

Standard & Poor’s kredi derecelendirme kuruluşunun 2011 yılında ABD’nin kredi notunu düşürmesinden sonra ortaya çıkan tasalar üzere, geçmişte doların tepedeki pozisyonuna ait oluşan telaşların kısa ömürlü olduğu kanıtlandı.

Bunun bir nedeni de doların yerini alacak muteber bir para ünitesinin olmamasıydı. Doların baş rakibi Avro ise varoluşsal krizler ve Avro bölgesinde yıllarca ortalamanın altında devam eden büyümeyle gayret etti.

Öte yandan, mart ayında corona virüsü paniğinin doruğa çıktığı sırada, çok oynaklık ve belirsizliğe karşı inançlı liman arayışında olan yatırımcıların ve hükümetlerin dolara akın etmeleriyle doların hakimiyeti daha aşikar hale gelmişti. Allianz’ın baş iktisat danışmanı Mohamed El-Erian, doların global rezerv para ünitesi statüsüne karşı beklenen tehdidin çok küçük olduğunu belirtti.

Reuters Küresel Markets Forum’a salı günü konuşan El-Erian, “Bir şeyin yerini var olmayan bir şeyin alması zordur” dedi. Bununla birlikte, IMF’nin datalarına nazaran global merkez bankalarının rezervlerindeki hissesi yaklaşık 10 yüzde puan azalan doların pozisyonu son yirmi yılda yavaş yavaş bozulmakta.

Tasaya sebebiyet veren hususlardan biri de ABD’nin finansal durumu. Fitch’e nazaran, ABD’nin borcunun 2021 yılına kadar gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 130’unu geçmesi bekleniyor.

Alan Ruskin’e nazaran, her ne kadar pek çok öteki ülke benzeri halde harcamalarını artırıyor olsa da pandemiden evvel öbür gelişmiş ülkeler ortasında en fazla bütçe açığına sahip olan ülkelerin başında ABD geliyor. 138 milyar dolarlık Bridgewater LP hedge fonunun sahibi olan Dalio da benzeri dertler paylaşıyor. Dalio, temmuz ayı sonunda doların “sağlamlığı” konusunda tasalarının olduğunu açıklamıştı.

ABD’NİN HARCAMALARI SORUN YARATABİLİR

Dalio, “Üretken olmak yerine bütçe açığı vermeye, borç ihraç etmeye yahut para basmaya devam edemez ve bunu uzun devirde sürdüremezsiniz” diye belirtmişti. Daha acil olan katalizörlerden biriyse ABD hazine tahvil getirilerindeki düşüştü.

Yıllar boyunca, ABD öbür gelişmiş ülkelerdekinden çok daha yüksek devlet tahvil getirilerine sahipti ve bu da doların cazipliğini arttırıyordu. ABD ve öbür gelişmiş ülkeler ortasındaki devlet tahvil getirileri farkı, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) mart ayında pandemiyle uğraş etmek için borçlanma faizlerini çok düşük düzeye indirmesinden sonra daralmıştı.

Reuters’te yer alan tahlile nazaran, ABD’nin 10 yıllık Hazine tahvil getirileri ve Almanya’nın tahvil getirileri ortasındaki fark 2014 yılından beri olan en düşük düzeyinde bulunuyor. Kimi analistler ise ABD’nin artan harcamalarının enflasyona yol açıp, doların satın alma gücünü azaltacağı konusunda kaygılanıyorlar.

Goldman Sachs emtia araştırma analistleri yakın vakitte yazdıkları bir araştırma notunda ABD’nin harcamalarının dolar için sorun yaratabileceğini belirterek, özellikle siyaset yapıcıların devasa bütçe açıklarını kapatmak için enflasyonun üst çıkmasına müsaade vermeleri halinde bu durumun kelam konusu olabileceğini tabir ettiler.

TÜRKİYE’DE YÜKSELİYOR

TL likiditenin son bir yılda atılan adımlarla neredeyse yok olma noktasına geldiği Londra swap piyasasında gecelik TL faizi sert dalgalandı. Piyasalarda kamunun 2019’dan beri 110 milyar dolara ulaştığı varsayım edilen döviz satışlarının yeni kaynak olmaksızın sürdürülebilirliğine ait telaşlar ile negatif ayrışıyor.

TCMB’nin siyaset faizinin enflasyonun 4 puan altında kalması ile lokal yatırımcılarının TL mevduat getirisi elde edememesi nedeniyle dövize, altına ve son devirde bu araçları barındıran yatırım fonlarına yönelme eğilimi dikkat çekiyor.

Yurt içi yerleşiklerin yabancı para mevduatları 204 milyar dolarla tarihi dorukta bulunuyor. Öte yandan TL gerçek faizinin Türkiye için kâfi bulmayan yabancı yatırımcıların sabit getirili piyasalardan yılbaşından beri çıkışı ve inanç eksikliği kaynaklı pay senetlerinden çıkış da 11 milyar doları aştı.

Goldman Sachs mevcut siyasetler nedeniyle Türkiye’de artık “daha da önden yüklemeli” bir faiz artış süreci beklediğini açıklarken yıl sonuna kadar 175 baz puan önümüzdeki yıl 400 baz puan faiz artışı öngördü. Yıllar içinde Türkiye’nin DİBS hacminin dörtte birini finanse eden yabancı yatırımcılar şu an bu oranı %4’ün altına düşürmüş durumda. Yabancının Türkiye’den çıkış eğilimi diğer piyasalarda da besbelli. Bankacılar global piyasalarda dolardaki zayıf seyre karşın dolar/TL’de bir düşüş görülmediğine tersine yükseliş yaşandığına dikkat çekiyorlar.

Cumhuriyet