Seferihisar açıklarında 30 Ekim’de yaşanan 6.9 büyüklüğündeki yıkıcı zelzelenin akabinde vatandaşlar inançlı konut arayışına girdi. Konutlarının sarsıntıya karşı riskli olması nedeniyle yer değiştirmek isteyenler ve binalarında hasar oluşan yurttaşların yaşadığı zorlukları, binaların kentsel dönüşüm sürecini ve konut alımı sırasında dikkat edilmesi gereken mevzuları, İzmir İktisat Üniversitesi Hoş Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Kısmı Öğretim Vazifelisi İnşaat Mühendisi Erdem Alpago’ya sorduk.
BİR ÇATLAK KIYMETLİ
Alpago, zelzeleye güçlü ve sağlıklı yapılarda oturmanın herkesin temel hakkı olduğunun altını çizerek, yurttaşların yaşadıkları binayı kesinlikle testten geçirmesi gerektiğini söyledi. İnşaat Mühendisleri Odası’nın projelendirme ve yapı alanlarında bir havuz oluşturduğunu lisana getiren Alpago, “Vatandaşlar İnşaat Mühendisleri Odası’na ulaşıp binalarıyla ilgili sağlamlık testi isterlerse cüzi bir fiyat karşılığında bu süreci yapabilirler. Bu süreç Etraf ve Şehircilik Bakanlığı kanalı ile de yapılabilir.
Orta ve az hasarlı konut sahipleri, aldıkları raporla hareket edebilirler. Binaların hasar raporu kâfi değil. Orta hasarlı binalarda taban de sağlam değilse güçlendirmenin bir manası olmaz. Güçlendirme çalışması yapılmış lakin bir sonraki zelzelede yıkılan bina örnekleri var. Az hasarlı binalarda da uzman görüşünün alınması gerek. Binadaki bir çatlağın bile bir teknik gözün görmesi lazım” dedi. 17 Ağustos 1999’da yaşanan Gölcük zelzelesinin Türkiye’nin yapı stoku için milat olduğunu kaydeden Alpago, “Bu tarihten itibaren yapılan yapılarda beton kalitesi ve yer etüdü standartları getirildi. 2018 yönetmeliğinde kriterler biraz daha sertleşti. Çok yüksek katlı binalarda üniversiteden bilir bireylerle çalışma yapılması zarurî tutuldu. Bu da elimizi rahatlatan bir faktör. 1999 yılından evvel yapılan tüm binaların ve tabanlarının test edilmesi gerekiyor. Bu mevzuda bir mecburilik olması gerekiyor. Bu süreçler için yeniden bakanlık, belediyeler ve odaların birlikte hareket etmeli” tabirlerini kullandı. Orta ve az hasarlı binaların dönüşümü için yurttaşlara ekonomik kaynak sağlanması gerektiğini söz eden Alpago, “Dönüşüm çalışmalarıyla ilgili temel nokta para. Herkesin bir mesken yaptıracak parayı bulması kolay değil. Vatandaşın elinde dönüşüme yetecek para olursa bu bahis tabiatıyla çözülür. Şayet bütçelendirme, kredi imkânları sağlanabilirse vatandaşların uzlaşması sağlanır” diye konuştu.
Alpago, yurttaşların konut satın alırken dikkat etmesi gereken noktalara ait ise “Vatandaş mesken alırken evvel, ‘Bunu kim yaptı? Daha evvel yaptığı projeler ne durumda’ sorularını kesinlikle sormalı. Akabinde bölgenin yerine bakılması lazım. Sağlam tabanlı bölgeler tercih edilmeli. Alınacak meskenin beton kırım raporlarına kadar istenebilir, bu raporlar incelendikten sonra karar verilir. Birçok raporun oturma raporu eksik oluyor. Bu rapor da kesinlikle sorulmalı, raporu olan konutlar tercih edilmeli” dedi.
Cumhuriyet
