İklim krizinin sıhhat üzerindeki tesirleri giderek artarken, sıhhat alanındaki eşitsizlikleri gidermek için iklim değişikliğiyle çaba planlarının yeni tip koronavirüs (Covid-19) sonrası kalkınma programlarına entegre edilmesine muhtaçlık duyuluyor.
GLOBAL ACİL AKSİYON DAVETİ
Bu yıl altıncısı yayımlanan ve 38 akademik kurum ile Birleşmiş Milletler kuruluşlarında vazife yapan araştırmacıların fikir birliğini temsil eden Lancet Sıhhat ve İklim Değişikliği Geri Sayım Raporu’na (Lancet Countdown) nazaran, iklim değişikliğinin tesirlerini azaltmak, adil ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek için global çapta acil aksiyona geçilmesi gerekiyor.
Global sıcaklık artışının uzun vadede gezegende yaratacağı tesirlerin bedelinin insan sıhhatiyle ödeneceği ve iklim değişikliğine neden olan emisyonların nispeten daha az salındığı düşük gelirli ülkelerin toplumlarının en sert tesirleri yaşayacağı öngörülüyor.
NTV’nin aktardığı rapora nazaran, Covid-19 aşılarına erişimin adil halde sağlanamadığı bu periyotta, iklim değişikliğine karşı yürütülen global çabada de benzeri eşitsizlikler görülüyor.
GELİŞMEMİŞ ÜLKELER HER MANADA GERİDE KALIYOR
Bu kapsamda, insani gelişme endeksi sıralamasında en alt sıralarda yer alan ve emisyonlarda en az sorumluluğu olan ülkeler, iklim değişikliğine ahenk planlarının sıhhat üzerindeki tesirlerinden yararlanmada da en geride kalıyor.
Bu nedenle, Covid-19 sonrası toparlanma planlarının Paris Muahedesi ile uyumlu olması, global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak için gereken sıfır karbon yatırımlarının yapılması, toplumsal ve sıhhat alanındaki eşitsizliklerin azaltılması için siyasi önderlere ve siyaset yapıcılara davette bulunuluyor.
Birçok ülke iklim değişikliğinin sıhhat üzerindeki tesirlerine karşı hazırlıksız ve ülkeler yetersiz finansman nedeniyle sıhhat ve iklim değişikliği konusunda planlarını uygulayamıyor. Dünyada, iklim değişikliğine ahenk paketlerinde sıhhat alanına ayrılan fonlar toplam iklim değişikliği ahenk fonunun yüzde 0,3’üne karşılık geliyor.
Raporda takip edilen 44 göstergeye nazaran, iklim değişikliğinin sıhhat üzerindeki tesirleri “hiç durmadan” artıyor.
Dang humması, chikungunya ve zika salgınlarının patlak verme mümkünlüğü, Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere, insani gelişme endeksi yüksek ülkelerde en süratli biçimde yükseliyor.
İnsani gelişme endeksi düşük olan ülkelerin yüksekte kalan ve öbür alanlara kıyasla daha serin bölgelerinde sıtmaya elverişli ortamlar çoğalıyor. Kuzey Avrupa ve ABD’nin kıyı bölgeleri, gastroenterit, ağır yara enfeksiyonları ve sepsis üreten bakterilerin gelişmesine daha elverişli hale geliyor.
570 MİLYON İNSAN SEL RİSKİ ALTINDA
Mevcut deniz düzeylerinden beş metreye kadar yükseklikte yaşayan 569,6 milyon insanın sel, şiddetli fırtına, toprak ve su tuzlanmasıyla müsabaka ve birçoklarının bu bölgeleri kalıcı olarak terk etme riski artıyor.
KURAKLIKTA ARTIŞ YAŞANIYOR
Geçen yıl dünya genelindeki kara alanlarının yüzde 19’u yıl boyunca çok kuraklıktan etkilenirken, iklim değişikliği kuraklık olaylarının sıklığında, yoğunluğunda ve sürecinde artışa yol açıyor.
Su güvenliği, sanitasyon hizmetleri ve besin verimliliğini tehdit eden iklim değişikliği nedeniyle orman yangınları ve kirleticilere maruz kalma riski büyüyor.
Çok kuraklık ve besin güvensizliğinden en fazla etkilenen bölgeler ortasında Afrika Boynuzu yer alırken, incelenen 136 kıyı ülkesinden 95’inde deniz yüzeyi sıcaklığının yükselmesi bu ülkelerin deniz kaynaklı besin güvenliğine yönelik tehdit oluşturuyor. Bu gelişmeler dünyada günlük besin muhtaçlığını denizlerden elde eden 3,3 milyar insanı da süratle tehdit ediyor.
SICAK HAVA DALGALARINDAN EN ÇOK ETKİLENEN ÜLKELER
İklim değişikliği nedeniyle 65 yaş üzerindeki yetişkinler daha fazla sıcak hava dalgasına maruz kalırken, sıcak hava dalgalarından en çok Çin, Hindistan, Amerika, Japonya ve Endonezya’daki yaşlılar etkileniyor.
Lancet Countdown İcra Yöneticisi Anthony Costello, rapora ait değerlendirmesinde, iklim değişikliğinin şimdiden insan sıhhatine ziyan verdiğini belirterek, “Her ülke bir taraftan Covid-19 kriziyle, bir taraftan da iklim krizinin çeşitli taraflarıyla uğraş ediyor. Bu yılki rapor, 134 ülkede orman yangınlarında bir artış yaşandığını gösteriyor. Milyonlarca çiftçi ve inşaat personeli, çalışamayacak kadar sıcak geçen günler nedeniyle gelir kaybına uğruyor” dedi.
Ülkelerin salgından toparlanmaya yönelik planlarına iklim değişikliğiyle gayretin entegre edilmesi gerektiğinin altını çizen Costello, “Önümüzde bir seçenek var. Covid-19’dan sonra toparlanma, bizi insan sıhhatini uygunlaştırma ve eşitsizlikleri azaltma yoluna sokan yeşil bir toparlanma olabileceği üzere, mevcut durumun devam ettirildiği ve hepimizi riske atan bir süreç de olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Raporun başyazarı Maria Romanello ise sıhhat ve iklim değişikliği konusundaki ilerlemeyi beş yıldır takip ettiklerini lakin gereksinim duyulan değişimi şimdi göremediklerini aktardı.
Emisyonların düşürülmesi ve yenilenebilir güç alanında olumlu tarafta çok az ilerleme görüldüğünü aktaran Romanello, şunları kaydetti:
“Bu yıl ağır sıcak hava dalgaları, ölümcül seller ve orman yangınları birçok insanı mağdur etti. Bütün bunlar, iklim değişikliğine karşı gayret etmediğimiz her gün, durumun daha da kritik hale geldiğini gösteren dehşet verici ihtarlar. Covid-19 sonrası toparlanma sürecine trilyonlarca dolar harcanıyor lakin harcanan her beş doların sırf biri sera gazı emisyonlarını azaltmaya gidiyor.”
Cumhuriyet
