Merkez Bankası’nın 21 Ekim’de enflasyona karşın radikal bir kararla faizleri 200 baz puan birden düşürmesinin akabinde beklenen oldu ve evvelki gün üç kamu bankası kredi faiz oranlarını 2’şer puan düşürdü. Hükümetin piyasalarda canlanma yaratmak gayesiyle aldığı belirtilen bu kararı ne yazık ki piyasalara daha birinci günden artırım olarak yansımaya başladı.
Daha evvel 23 Eylül günü düşürülen 100 baz puan ile birlikte 300 puanlık bir faiz indirimi nedeniyle döviz artışları yaşandı. Dövizdeki istikrarsızlıkla bir müddettir birçok hammaddeye artırım yağıyor ve ekonomistler enflasyon sayılarının patlayacağını öngörüyor. Üç kamu bankasının faiz indirimlerinin piyasalara nasıl yansıdığını ise örneklerle emlakçı ve araba satıcılarına sorduk.
Kamu bankalarından Ziraat Bankası, yeni kararla birlikte eylül ayında 1.37 olan konut faizini yeni karar ile 1.29’a çekti. Eski kredi faizi ile 700 bin TL’lik kredi alan bir yurttaş 120 ayda toplam 1 milyon 430 bin 299 TL ödeyecekti. Yeni faiz oranı ile birebir kredi alınınca 1 milyon 380 bin 010 TL geri ödenecek.
Lakin geçen ay Üsküdar Salacak Mahallesi’nde 1 milyon 475 bin TL’den satılığa çıkan konut için emlakçı ile görüştüğümüzde “Mahallede bütün konutlara artırım geldi. Döviz artışı malum, bu konuta de 100 bin TL koymayı düşünüyorlar elinizi çabuk tutun” karşılığını aldık. Yani yurttaş kredi faizi fikir geri ödemeden 50 bin TL kâr etmişti lakin konut fiyatı 100 bin TL artınca yurttaşın yeniden kâr değil ziyan edeceği ortaya çıktı.
Birebir hesabı araç kredileri için yapınca şöyle bir tablo ortaya çıktı: Eylül ayında 1.63 faizle 300 bin TL taşıt kredisi çeken bir yurttaş 48 ayda 465 bin 293 TL ödeyecekti. Artık 1.59 olan indirimli faiz oranı ile tıpkı kredi çekilince geri ödeme sayısı 460 bin 577 TL oluyor. Yani yurttaş faiz indirimiyle 4 bin 716 TL kâra geçmiş görünüyor. Fakat eylülde kampanyalı satış fiyatı 351 bin TL olan araç (Skoda Octivia) ekim ayında 365 TL’den satılıyor. Yani yurttaş dövize bağlı fiyat artışından ötürü 14 bin TL ziyan ediyor. Yurttaşın bu alışverişteki toplam ziyanı 9 bin 264 TL.
ARTIRIMLAR YENİ BAŞLIYOR
Türkiye Emlakçılar Federasyonu Lideri Hacı Ali Taylan, “Bahsettiğiniz artış konut fiyatlarına daima gelen rutin artış. Şimdi kredi faizlerindeki indirimin yansımalarını göremiyoruz, bugün birinci gün. Yurttaşın krediye yönelmesine nazaran fiyatlarda da artış devam edecektir. Asıl artışı önümüzdeki hafta gözlemleriz. Zira arz ezası ve inşaat maliyetlerindeki artış şimdi çözülmüş değil” diye konuştu.
Gayrimenkul kıymetlendirme kuruluşu Endeksa.com’un datalarına nazaran, konut fiyatlarında yıllık yüzde 30 artış olduğunu söyleyen Genel Müdür Görkem Öğüt ise “Piyasadaki bu artış eğilimi, döviz ve başka ekonomik parametreler bize gösteriyor ki fiyat artışı bir süre daha devam edecek” dedi.
Dövizdeki sıçrayışın otomotiv piyasasına birkaç ay sonra yansıyacağını söyleyen Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın ise “Tüketici bu ekonomik krizde elindeki parayı gerçek kullanmak istiyor. Araç kredisi düşürülmüş olsa da hala çok yüksek. Ekonomik belirsizlik varken tüketici bu türlü bir ticarete girmez” dedi.
FAİZ İNDİRİMİNİN ZİYANI ORTA SINIFA
Merkez Bankası’ndan sonra kamu bankalarının faiz indirimiyle ortaya çıkan tabloyu kıymetlendiren Ekonomist Uğur Gürses, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Faiz indirimi dediğiniz şey tam da budur. Zannediliyor ki faiz indirimi her türlü sıkıntıya deva bir ilaç lakin o denli bir şey yok. Kırılgan ekonomilerde faiz indirmek en çok da orta sınıf halka ziyan verir” dedi. İhracatta da birebir tablonun oluşacağını söyleyen Gürses, “Önce ihracat sayıları artmış üzere görünür fakat sonra bir bakarsınız ki maliyetleriniz artmış ve ziyana gidiyorsunuz. Faiz indirimi kendi paranızın kıymet kaybetmesi demek, paranızı korumak için bütün silahları indiriyorsunuz. Siz yatırım gelecek derken maliyetleri artırıyorsunuz.”
Cumhuriyet
