BBC

Venedik bu yıl 1600. yaşını kutluyor. 22 Mayıs’ta başlaması planlanan Mimari Bienali’nin Venedik’in hayata dönüşünün sembolü olması umuluyor. 2019 Venedik Bienali’nin sloganı “İlginç vakitlerde yaşayasın!” olarak belirlenmişti. Elbette o devir pandemiyi kimse öngöremezdi.

Yıllık turist sayısının yerleşik nüfusun 100 katını geçtiği Venedik’te pandeminin tesirleri de o ölçüde gözle görülür oldu.

Roma-Venedik treni Büyük Kanal’a bakan Santa Lucia İstasyonu’na ulaşır ulaşmaz bu tesirlerin birinci belirtileri duyularınızdan kuşku ettiriyor. İstasyon önü karmaşasından, bavullarıyla yol bulmaya çalışan turistlerden, vapur kuyruklarından eser yok.

İstasyondan, mucize yapıtı yolunuzu kaybetmemek kaydıyla yaklaşık yarım saat yürüme aralığındaki kentin kalbi San Marco Meydanı’na varana kadar, turizm olmayınca bu kentte hayatın neredeyse büsbütün durma noktasına geldiği net biçimde görülüyor.

Nisan ortası prestijiyle Venedik, pandemi önlemleri açısından “turuncu” bölgeler ortasında. İtalya’da 4 renkli risk skalasında turuncu bölgelerde, kırmızıdan sonra en sıkı önlemler uygulanıyor. Turuncu bölgelerde kafe-restoran-barların paket servis yapmasına, mağazaların açılmasına müsaade veriliyor.

Ne var ki Venedikli restoran-kafe-bar işletmecileri çoğunlukla bu haktan faydalanmıyor üzere görünüyor. Oteller kapılarına zincir vurmuş, kanallara dizili gondolların örtüleri bile açılmamış.

BBC

Gondolların başında bekleyen tek tük gondolcudan biri fotoğraf çektiğimi görünce çabucak yanıma gelip olağan fiyatın yarısına bir tıp teklif ediyor. Tıp teklifini geri çevirip, “Ama sizin şapkalarınızı çok beğeniyorum, nereden bulabilirim?” diye sorunca da kendi başındaki şapkayı satmayı teklif ediyor.

Etrafı sıra sıra kafelerle, mağazalarla çevrili olan San Marco Meydanı’nda, Avrupa’nın en eski kafesi kabul edilen ve savaş devirlerinde bile açık kalabilmiş olan Florian da dahil olmak üzere tüm kafe-barlar kapalı. Meydanda tadilat yapan personeller dışındakilerin sayısı iki elin parmaklarını geçmiyor.

BBCFlorian’da kapalı bar ve restoranlar

Açık olan az yerlerden biri, San Marco Meydanı’na birkaç dakika uzaklıkta atıştırmalıklar satan bir büfe. Büfeyi işleten Gabriele, durumu şöyle özetliyor:

“Evet, restoranların paket servis için açma imkanı var lakin açsalar da turist yani müşteri yok, onlar da açmıyor.”

Evvelce bir fotoğraf çekimi için birkaç saniye bile duracak yer bulmakta zorlanılan Rialto Köprüsü’nde de kepenkleri kapalı hediyelikçilerin yanından gelip geçen birkaç kişinin ayak sesleri yankılanıyor.

BBCVenedik’in yaya trafiği en ağır olan yerlerinden Rialto Köprüsü’nden tek tük insan geçiyor, ikramlık eşya satan mağazalar kapalı

‘VENEDİK POMPEI’YE DÖNÜŞECEK’ UYARISI

Varoluşu turizme bağlı bir kente dönüşmüş olan Venedik’te, salgın devrinde yaşanan bu kriz sonrası daha sürdürülebilir bir gelecek için planlar da tartışılıyor.

Kitlesel turizmin kenti bir lunapark ya da açık hava müzesine çevirdiğini ve lokal halka burada var olma imkanı bırakmadığını savunanlar, Venedik’in sabit nüfusunun gittikçe yok olmasının önüne geçmek için teşebbüslerde bulunulmasını talep ediyor.

Kentin pazar yerlerinde, apartman pencerelerinde, duvar yazılarında Venedik’in hayatta kalması için kampanya yürüten “Venedik Disneyland değil”, “Venedik yaşıyor” üzere kümelerin afiş ve sloganları görülüyor.

BBC

Venedik nüfusu 1951’de 175 bin düzeyindeyken şu an 50 bin civarına düşmüş durumda. Son yıllarda da kent sakinlerinin sayısı her yıl yaklaşık 1000 kişi azalıyor.

Kentte konaklayan turist sayısı ise 2019’da 5,5 milyondan fazlaydı. Günübirlik ziyaretçilerin de bunun en az 2 katı olduğu kestirim ediliyor.

2009’da Venedik’in yok olma riskine dikkat çekmek için sembolik bir “cenaze töreni” düzenleyen, 2016’da da kent nüfusunun süratle tükenmesine karşı “Venexodus” başlıklı bir şov organize eden Venessia.com derneği bu sıkıntıya tahlil teklifleri de sunuyor.

BBC Türkçe‘ye konuşan dernek yetkilisi Roberto Scarpa, “Kentin hayatta kalması katiyen gitgide yok olan kent sakinlerinin varlıklarını sürdürmesinden geçiyor” diyor. Scarpa, bunun için de “turizme alternatif ekonomik faaliyetler bulunması gerektiğini” vurguluyor.

Derneğin 10 unsurluk tahlil teklifleri ortasında kente yerleşenlere öncelikli ve avantajlı konut imkanları sunulması daveti da yer alıyor.

Roberto Scarpa, “Pandemi olsun olmasın Venedik için tahliller 30 yıldır tıpkı. Herkes Venedik’in neye gereksinimi olduğunu biliyor lakin iyi fikirleri aksiyona dönüştürmeye istekli çok az kişi var” diye şikayet ediyor.

BBC

San Marco Derneği Lideri Claudio Vernier de “Geri dönüşü olmayan noktaya bir adım aradayız. Nüfus azalması eğilimi bilakis çevrilmezse, Venedik yeni bir Pompei’ye, yani sömürülen lakin kimsenin yaşamadığı bir kente dönüşecek” diyor.

‘VENEDİK ROMA’DAN YÖNETİLEMEZ’

Pandeminin tesirlerini ve sürdürülebilir bir gelecek için neler yapılması gerektiğini Venedik Belediyesi’ne de soruyoruz. BBC Türkçe‘ye konuşan Venedik Belediyesi Turizm Dairesi Lideri Simone Venturini, pandeminin Venedik’in temel meselelerinin tahlili için gerekli kararların alınmasında bir fırsat yaratmasını umduklarını söylüyor.

İtalya’da kültür-sanat turizminde başı çeken kentlerden olan Venedik ve Floransa’nın belediye liderleri, “sanat kentleri” olarak anılan bu kentlerin yine canlandırılması için merkezi hükümete ortak bir davette bulunmuş. Turistlere kısa müddetliğine kiralanan konutlar için ulusal çapta bir düzenleme yapılması da dahil bir dizi teşebbüs ve takviye fonu talep ediyorlar.

Simone Venturini, “Pandemi, sanat kentlerinin hassas yapısını gün ışığına çıkardı. Turizm buranın sakinlerine iş imkanı veriyor ancak birebir vakitte kiraların çok yükselmesi üzere çarpık dinamiklere de yol açıyor. Venedik’te boşalan her apartman dairesi, burada yaşayan birine değil, turizm dalı için kiraya verilmesi riskiyle karşı karşıya” diyor.

BBC

Mevcut maddelerin değişen olgulara ayak uyduramadığını vurgulayan Venturini, “Bunun için de ulusal hükümetin, belediyelere turizm dalında kullanılacak konutlara limit koyma hakkı veren bir yasa çıkarması gerekiyor. Venedik için özel bir yasa çıkarılmalı” diyor.

Venedik’in nevi şahsına münhasır yapısını vurgulayarak “Roma’dan yönetilen bir Venedik formülü işlemiyor” diyen Venturini mahallî idareye daha fazla otonomi tanınması gerektiğini savunuyor.

Pandeminin bu açıdan bir uyanışa, bir fırsata dönüşüp dönüşemeyeceği sorusuna ise Venturini, “Bizim de umudumuz bu” diye karşılık veriyor.

Belediyenin hesaplarına nazaran pandemi yüzünden Venedik’te turizm kesiminin kaybı 1 milyar Euro civarında. Oteller son yılda gelirlerinin yüzde 90’ını kaybetmiş.

Bu tabloda turizm zıtlarına karşı çıkanlar da var. Büfeci Gabriele de bu kampta yer alıyor. “Pandemi öncesinde Venediklilerin kitlesel turizmden şikayet ettiği haberleri geliyordu, bu yaklaşım değişti mi?” sorusuna, “Ben kitlesel turizme karşı değilim” diye karşılık veriyor. Kentin geleceğiyle ilgili korkusu olup olmadığını sorduğumda da “Benim burada iki dükkanım var, 20 bin Euro kira veriyorum, beni kaygılandıran bu” diyor.

BBC

Manav Stefano da kent sakinlerinin temelinde turizmden değil, kentte konaklamayan, münasebetiyle para harcamayan turistlerin çokluğundan şikayetçi olduğunu söylüyor.

TAHLİL BULUNAMAYAN SORUN: CRUİSE GEMİLERİ

Kentte konaklamayan turistler ortasında, büyük yolcu gemileriyle gelenler de bulunuyor. Cruise gemileri bu tıp bir turizm modelinin yol açtığı külfetlerin yanı sıra, devasa gemilerin Venedik’in hassas ekosistemi ve altyapısına ziyan vermesi nedeniyle de eleştiriliyor.

Cruise gemileriyle ilgili yıllardır süren tartışmaların sonunda mevcut hükümet geçen ay sonunda bu gemilerin Büyük Kanal’dan geçmemesi kararı aldı. Venedik ve lagününden büyük gemilerin yasaklanması, Venedikli “No Grandi Navi” (Büyük gemilere hayır) üzere kampanya kümelerinin yanı sıra UNESCO’nun da İtalya’dan talepleri ortasında yer alıyor.

Lakin hükümetin kararına karşın alternatif bir liman hazır edilene kadar bu gemilerin Büyük Kanal’dan geçmeye devam etmesi kaçınılmaz görünüyor. Veneto Bölge Lideri Luca Zaia da hükümetin bu kararından birkaç gün sonra, bu yaz en az iki cruise gemisinin Venedik’e gideceğini açıkladı.

BBC’Büyük Gemilere Hayır’ pankartı asılan bir pencere

Bu sıkıntıya kalıcı bir tahlil bulunması için yıllardır kampanya yürüten No Grandi Navi (Büyük Gemilere Hayır) Komitesi, Haziran ayında bir şov planlıyor.

Pandemi Venedik’in var oluşunu tehdit eden problemleri görmezden gelinemeyecek düzeyde belirginleştirmiş olsa da bu sıkıntıların tahlili için “bir pandemiden fazlası gerekebilir” üzere görünüyor.

Venessia.com derneğinden Roberto Scarpa da “Pandemi, Venedik’in temel problemlerine tahlil bulmak için bir itici güç olabilir mi?” sorumuza yılgınlıkla cevap veriyor:

“Karar alıcıları, turizme alternatif yolları ve yeni ekonomik seçeneklere yatırım yapmayı değerlendirmeye itmek için bir pandemi bile kâfi olmayacak.”

Güneş Venedik lagününü uzunluktan boya geçip ufukta kaybolduktan sonra sokaklara yayılan karanlık, kentin geleceğiyle ilgili karamsar niyetleri daha da kaçınılmaz kılıyor.

Hava karardıktan sonra girdiğim sokakların birçoklarında kendimi tek başıma buluyorum.

Birden fazla turistlere kiralanan ve artık boş olan apartmanların ışıkları yanmıyor, panjurları kapalı.

Cılız sokak lambaları da etraftaki apartmanların karanlığında sokakları aydınlatmaya yetmiyor.

Cumhuriyet