Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısmı öğretim üyesi klimatolog Prof. Dr. Ecmel Erlat, Türkiye’de son haftalarda gözlenen çok sıcak hava şartlarını kıymetlendirdi.

Türkiye’de global iklim değişikliği nedeniyle özelikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren çok sıcaklık görülen günlerin arttığını, sıcak hava dalgalarının daha sık, daha uzun ve daha şiddetli yaşandığını vurgulayan Prof. Dr. Erlat, “Türkiye’de her yıl yaz mevsiminde yaşanan sıcak hava dalgalarının sayısı bilhassa 1984 yılından sonra besbelli bir biçimde artmış, son 20 yılda en yüksek sayıya ulaşmıştır. Örneğin Türkiye’de 1950-1959 yılları ortasındaki 10 yıllık periyotta, yaz mevsimimde ortalama bir sefer bile yaşanmayan sıcak hava dalgaları, 2010-2018 periyodunda ortalama 4’e yükselmiştir. Bu artık Türkiye’nin her yaz ortalama 4 defa sıcak hava dalgalarına maruz kalması manasına gelmektedir.” dedi.

4.6 GÜNDEN 11 GÜNE ÇIKTI

Sıcak hava dalgalarının sayısındaki bu artışın Karadeniz, Akdeniz kıyı neslinde, Ege Bölgesi’nin iç kısımlarında ve İç Anadolu’nun güneyinde daha besbelli olduğunu aktaran Prof. Dr. Erlat, şöyle devam etti:

“Son 70 yılda sıcak hava dalgalarının sayısının en çok arttığı yerler Alanya, Adana ve Mersin’dir. Ülkemizde sıcak hava dalgalarının sayısı kadar yaz mevsiminde sıcak hava dalgalarına maruz kaldığımız gün sayısı da çarpıcı formda artmıştır. 1950-1984 yılları ortasında ülkemizde sıcak hava dalgalarına maruz kaldığımız gün sayısı ortalama 4,6 gün iken bu sayı 1985-2018 devri için 11 güne ulaşmıştır. Sıcak hava dalgalarının müddetinde gözlenen bu uzama eğilimi başta insan sıhhati olmak üzere ziraî üretim üzerindeki olumsuz tesirleri arttırmaktadır. Türkiye’de sıcak hava dalgaları nedeniyle gerçekleşen can kayıplarının kayıtları tutulmamakla birlikte dünyadaki örnekleri göstermektedir ki tüm meteorolojik kökenli afetler içinde en fazla can kaybına yol açan doğal afetlerden biri de sıcak hava dalgalarıdır. Örneğin, 2003 yılında Avrupa’da tesirli olan sıcak hava dalgası yaklaşık 70 bin kişinin, 2010 yaz mevsiminde Rusya’nın batısında tesirli olan sıcak hava dalgası, temmuz ve ağustos aylarında 55 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur.”

YENİ REKOR

Bunun yanı sıra yalnızca temmuz-ağustos üzere aylarda görülen sıcak hava dalgalarının artık daha erken tarihlerde başlayıp ve daha geç sona erdiğini lisana getiren Erlat, şöyle konuştu:

“Artık mayıs ayında dahi sıcak hava dalgaları oluşabilmektedir. Örneğin 2020 Mayıs ayı, Türkiye’de 62 istasyon ile son 71 yılda en fazla rekor yüksek sıcaklık bedelinin kaydedildiği yıldır. 2020 yılında şimdi mayıs ayının ortaları olmasına karşın günlük azamî sıcaklık kıymetleri Manisa, Akhisar, Aydın, Nazilli, Marmaris, Fethiye, Dalaman, Manavgat, Adana, Ceylanpınar ve Cizre üzere 19 istasyonda 40 derecenin üzerine çıkmıştır. Örneğin 19 Mayıs 2020 tarihinde Nazilli’de günlük azamî hava sıcaklığı 43,2 derece, 17 Mayıs 2020’de Dalaman’da 43,2 dereceye ulaşmıştır. Akhisar’da 1969 yılının Mayıs ayında 39,2 derece ile kayıtlara geçen rekor yüksek sıcaklık pahası, 2020’nin Mayıs ayında 42,6 dereceye yükselerek yeni bir rekor kırmıştır.”

Prof. Dr. Ecmel Erlat, Türkiye’nin sıcak hava dalgası özelliklerindeki tüm bu kıymetli ve süratli değişimlerin bilhassa büyük kentlerde yaşayan beşerler için yaz mevsimini insan konforu sonları dışına çıkarak çekilmez hale getireceğini ve orman yangını riski yanında tarım ve turizmi olumsuz etkileyeceğini anlattı.

GÜNLÜK HAYATIN MODÜLÜ OLACAK

İnsanların artık bu sıcak havaya alışması gerektiğini aktaran Erlat, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Tüm bulgular, ülkemizde iklim değişikliği nedeniyle özelikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren çok sıcakların arttığını, son 10 yılda yüksek hava sıcaklıklarındaki artma eğiliminin hızlandığını ve bu değişikliklerin Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda daha sık ve daha uzun sıcak hava dalgalarına maruz kalacağını göstermektedir. Bizlere gelecekte iklim şartlarının nasıl olacağını gösteren iklim modeli sonuçlarına nazaran, ülkemizin de içinde yer aldığı Akdeniz Bölgesi’nin global ortalamadan çok daha güçlü bir halde ısınacağını, 2021–2050 devrinde şiddetli sıcak hava dalgalarının az görülen bir hava olayı yerine, yaz mevsiminin olağan şartı haline geleceğini gösteriyor. Geçmişte ender bir meteorolojik olay olarak görülen çok sıcaklar günlük ömrümüzün bir modülü haline gelecek. Sıcakların sıhhatimizi, ziraî üretimimizi, turizmi, su kaynaklarımızı ve de iktisadımızı tehdit eder halde olumsuz sonuçlarının olacağı da öngörülüyor.”

Cumhuriyet