Sözcü Gazetesi muharriri Hürmet Öztürk, bugünkü köşe yazısında CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi. Gelecek Partisi, Demokrat Parti, Saadet Partisi’nin sık sık lisana getirdiği Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem görüşmelerinin ayrıntılarını kaleme aldı.
Bugüne kadar yapılan görüşmelerde ikisi uzaktan olmak üzere her partiden birer hukukçunun 4 kere bir ortaya geldiğini ve şu ana kadar tüm partilerin görüş birliğine hakim olduğunu belirten Öztürk, yazısında şu tabirlere yer verdi:
“Muhalefet partisi temsilcilerinden “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi- GPS” sıkça duyuyoruz. Bunu duyuyoruz fakat içinde neler olduğunu açıkçası pek bilenimiz yok. CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi. Gelecek Partisi, Demokrat Parti, Saadet Partisi, marka haline gelen “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem”in içini doldurmak için çalışıyor.
Toplantılara CHP’den Muharrem Erkek, İYİ Parti’den Bahadır Fazilet, DEVA Partisi’nden Mustafa Yeneroğlu, Gelecek Partisi’nden Ayhan Sefer Üstün, Demokrat Parti’den Bülent Şahinalp, Saadet Partisi’nden Bülent Kaya katılıyor.
TOPLANTI PROTOKOLÜ
Belirlenen bahisler 3 ana başlık altında toplanmış. Girişi dört unsurdan oluşuyor.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in temel temelleri başlığı altında; yasama beş ana, 27 alt başlıktan, yürütme dört ana 17 alt başlıktan, yargı yedi ana, 19 alt başlıktan oluşuyor. Demokratik bir sistemin temel temelleri başlığı da üç ana dokuz alt başlık olmak üzere toplam 101 husustan oluşuyor.
Hususlar tek tek ele alınıyor. Örneğin seçim barajının büsbütün kaldırılması da gündemde. Siyasi partilerde başkan yüküne son verilmesi, ön seçimler yapılması üzere toplumun beklediği, özlediği birçok husus enine-boyuna tartışılıyor. Çalışmalar tamamlandıktan sonra başkanlar bir ortaya gelecek ve rapora son halini verdikten sonra özeti kamuoyuna açıklanacak.
UYUMLU BİR ÇALIŞMA
Belirlenen bahislerde siyasi partiler ortasında görüş birliği var. Örneğin, hepsi ülkedeki yolsuzluklardan yakınıyor, bunun nasıl önlenmesi gerektiği üzerinde duruyor. Yargının durumu yeniden öncelikler ortasında. Yargıçlar Heyeti farklı, Savcılar Heyeti başka olacak. Seçimlerde siyasetin tartısı kaldırılacak.
Taraflar ortasında imzalanan protokolün giriş kısmında şu bahisler yer alıyor:
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne nasıl gelindi?
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne neden karşı çıkıyoruz?
GPS teklifimizle geçmişe dönmeyi reddediyoruz!
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in temel temelleri:
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in temel asılları: Yasama. Yasamanın oluşumu.
Seçimler: Meclisin misyon mühleti. Seçim barajı. Seçim sistemi.
Siyasi partiler hakkında genel tavır (Anayasa 68, 69): Parti içi demokrasinin güçlendirilmesi. Siyasetin finansmanın şeffaflaştırılması. Hazine yardımları.
Yasama çalışmaları: Meclis iç tüzüğü. Yasama bağışıklığı.
Kanun imal süreçleri: Torba kanun yolu. Kanun Kararında Kararname (KHK) yetkisi. Cumhurbaşkanının kanunlara ait veto yetkisi. Halk teşebbüsü ve halk vetosu önerisi. Kurulların güçlendirilmesi. Kanun üretim süreçlerinde muhalefet hakkı.
TBMM’nin kontrol yetkisi: Kelamlı soru önergesi. Yazılı soru önergesi. Gensoru. Genel görüşme ve Meclis araştırması. Meclis soruşturması. Kamu kuramlarının Meclis kontrolü kapsamına alınması. Kurulların kontrol misyonu. Genel kontrol. Kontrol kurulları.
Bütçe Hakkı: TBMM’nin vazife ve yetkileri. Sayıştay’ın vazife ve yetkileri
Yürütme: Cumhurbaşkanı. Seçim Yöntemi. Vazife Müddeti ve Adaylık Sayısı. Tarafsızlığı. Sorumluluğu-sorumsuzluğu ve karşı-imza kuralı.
Vazife ve yetkileri: Yasamaya ait vazifeleri. Yürütmeye ait vazife ve yetkileri. Yargıya ait misyon ve yetkileri.
Bakanlar Heyeti: Başbakanın seçim metodu. Bakanlar Konseyi’nin oluşumu. Bakanlar Şurası’nın sorumluluğu.
İdarede İstikrar: Yapan güvensizlik oyu.
Harika Hal (OHAL) idaresi: OHAL ilan etme yetkisi. OHAL mühletleri.
OHAL Kararnameleri: Kararnamelerin kapsamı. Yargısal kontrolü.
Yargı: Hakimlik ve Savcılık mesleği ile yargı sistemine ait teklifler. Yargıçlar ve Savcılar Heyeti. Yapısı. Üye seçimi. Vazife ve yetkileri. Şura kararlarının yargı kontrolü.
Anayasa Mahkemesi: Yapısı-çalışma yöntemi. Üye seçimi. Vazife ve yetkileri. Anayasal kontrolün Kapsamı. İptal davası açma yetkisi. Ulu Divan. Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarının tanınması için atılacak adımlar.
Yüksek Yargı Organları: Danıştay’a üye seçimi. Yargıtay’a üye seçimi.
Yüksek Seçim Konseyi’nin yapısı.
Sayıştay: Yapısı.Üye Seçimi. Vazife ve yetkileri. Kontrol kapsamı.
Barolar ve Türkiye Barolar Birliği: Anayasal statü. Çoklu baro.
Demokratik bir sistemin temel asılları.
Temel hak ve hürriyetler: Tabir, toplantı ve şov yürüyüşü hakkının teminat altına alınması. Basın özgürlüğü -RTÜK’ün yapısı ve seçim yordamı.
Çevresel Haklar ve sürdürülebilirlik
Kamu idaresi: Kamu idaresinde temel alınacak Unsurlar. Kamuya alım süreçlerinde liyakat ve mülakat metodu. Yolsuzlukla aktif gayret için atılması gereken adımlar. Lokal idarelere ait düzenlemeler. Üniversiteler ve akademik özgürlük Düzenleyici ve denetleyici kurumlar.
Siyasi Etik Kanunu
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem denilince akla yalnız TBMM gelmesin. Ülkemizin çabucak her kritik konusu ele alınıyor. Bununla da kalmayacak, önderler toplantılarında kapsamı tahminen daha da genişletilecek.
Cumhuriyet
