Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını sonrası futbol kulüplerinin neredeyse tümünün gelirlerinde önemli azalmalar meydana geldi. Maç günü ve yayın gelirlerinin yanında bu durumdan en çok etkilenen tartışmasız kulüplerin ticari gelirleri oldu. Bu durum, ister istemez futbol kulüplerini yeni arayışlar içerisine soktu.

İşte avukat Anıl Dinçer’in incelemesi:

KULÜP SAHİPLİĞİ SİSTEMİ VE VİZYON DEĞİŞİKLİĞİ

Kulüp sahipliği sistemi dünyada epey yaygın bir sistem olmakla birlikte, bu sistemin en çok uygulandığı yerlerden biri İngiltere. Ada ülkesinde kulüplerin birden fazla büyük şirketler tarafından sahipli ve profesyonel bir biçimde yönetiliyor. Bu durumun en hoş örneği Manchester City. City Kümesi’nin İngiltere dışında Amerika, Avustralya, Japonya, Meksika, İspanya, Çin ve Hindistan’da kulüpleri var. Kümenin gayesi her kıtada değerli kentlerden birinde bir kulübe sahip olmak ve tüm kulüpleri tek bir çatı altında muvaffakiyete taşımak.

Günümüzde bu örneğe en çok benzeyecek kulüplerin başında esaslı bir tarihe de sahip olan Newcastle United gözüküyor. Geçtiğimiz yıllarda maddi olarak zorluklar yaşayan ve başarılı sonuçlar alamayan kulüp, eski efsane futbolcuları Alan Shearer dahil tüm taraftarların reaksiyonunu çekmişti. Bu nedenle, taraftarlar kulübün Suudi Arabistan Kraliyet Ailesi’ne satılmasını olumlu karşıladı. Kulübün satılmasıyla birlikte kulübe yeni bir vizyon geleceği, tüm sponsor ve partnerlerin dikkatini çekeceği ve ticari gelirlerin artacağı beklenen.

Katar sahipli Fransız kulüp Paris Saint Germain’in (PSG) 10 yıl evvelki yıllık gelirleri 100 milyon avrodan azdı. Fakat, kulüp satıldıktan sonra profesyonel ve vizyoner bir idare üslubu benimsedi. Kısa bir mühlet sonra ise PSG’nin yıllık gelirleri 600 milyon avroyu aştı. Tıpkı biçimde, Manchester City’nin sahibi olan City Futbol Kümesi’nin küresel çaptaki pahası 3 milyar avroyu aştı.

Newcastle United’ı sahiplenen Suudi idarenin de birebir yolu izlemesi ve yeni projelerle ticari gelirleri önemli manada arttırması bekleniyor. Newcastle United Kulübü’nün küresel çapta City Grubu’na emsal bir yapı kuracağı ve ticari gelirlerini arttırmak ismine diğer ülke kulüpleri ile muahedeler yapacağı düşünülüyor. Şimdiden İtalya’dan Inter Milan ve Fransa’dan ise Marsilya kulüpleriyle bağlantıya geçildiği konuşuluyor.

Newcastle United Kulübü tarafından planlanan bir başka proje ise Newcastle kentinin ırmak kenarında olması sebebiyle kentin stratejik ehemmiyete sahip olması ve İngiltere-Suudi Arabistan ortasındaki deniz ticaretinin bu vasıtayla arttırılması. Kulüp kente ait tüm kaynakları ticari gelirlerini arttırmada araç olarak kullanma niyetinde.

Son olarak, kulübün önümüzdeki transfer devirlerinde başarılı ve marka pahası olan futbolcuları ekibe kazandırması ve bu yolla da ticari gelirlerinde artış sağlaması düşünülen projeler ortasında.

Manchester City ve Paris Saint Germain kulüplerinden sonra Newcastle United da hakikat ve profesyonel bir idare anlayışıyla ticari gelirlerinde önemli artışlar sağlayabilir ve futbol piyasasındaki marka bedelini arttırabilir.

MARKA BEDELİ OLAN FUTBOLCULARIN TRANSFERİ

Bilhassa Covid-19 salgını sonrası Avrupa kulüplerinin gelirleri önemli manada azaldı. Örneğin, son devirlerde sportif muvaffakiyet yaşayamamasına karşın dünya üzerinde marka bedeli en güçlü kulüp olan Manchester United bile ticari gelirlerini arttırmakta zorlandı. Manchester United’ın ticari gelirleri başarısız sonuçlar sonrasında bilhassa 2017 yılından günümüze neredeyse durma noktasına geldi. Manchester United, 2017-2021 yılları ortasında her sene 275 milyon avro ticari gelir elde etti. Bu sayı birçok kulübün üzerinde olsa da Manchester United üzere ticari gelirlerini her sene arttıran ve küresel seviyede yeni pazarlara açılan bir kulüp için başarısız bir sonuçtu.

Manchester United ve Paris Saint Germain kulüplerinin Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi’yi transfer etmelerinin altında yatan en kıymetli neden, azalan yahut durma noktasına gelen ticari gelirlerini canlandırmak ve arttırmak.

Cristiano Ronaldo’nun transferi sonrasında Manchester United’ın toplumsal medya hesaplarında birinci 7 gün içerisinde yüzde 2.43’lük büyüme gerçekleşti. Borsada tıpkı gün içerisinde kulübün payları yüzde 8 artış gösterdi. Sponsorlardan yılda 40 milyon avro gelir elde eden Cristiano Ronaldo, kulübe ayrıyeten birçok partnerini de beraberinde getirdi. 23 küresel partner, 13 finansal partner, 9 medya partneri ve 3 bölgesel partnere sahip olan Manchester United’ın bu transfer ile küresel sponsorlukları, bölgesel partnerleri ve küresel muahedeleri arttı. Manchester United, transferin resmi olarak gerçekleştiğini kamuoyuna duyurduktan sonraki birinci 24 saatte yaklaşık 60 milyon dolarlık forma satış geliri sağladı ve bu sayı Premier Lig rekoru olarak tarihe geçti.

Ronaldo’nun Juventus’a transferinde de ticari gelirlerde önemli artış sağlanmıştı. 2017 yılında 106 milyon avro olan ticari gelirler yüzde 60’lık bir artışla 2020 yılında 165 milyon avroya kadar çıkmıştı. Aslında Ronaldo’nun Manchester United’a transferinin altında yatan neden, dünyanın en büyük markasının yine eski günlerine döndürülmesi ve Covid-19 öncesi ile sonrası durağanlaşan ticari gelirlerinin arttırılmasıydı.

Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi eşi bulunmaz futbolcular olsalar da kulüplerin ticari gelirlerini arttırması için marka pahası olan futbolcuları transfer etmesi ve bu usul transferleri planlaması önümüzdeki devirlerde de hayli olası.

STADYUM VE TESİS İSİM SPONSORLUĞU

Ticari gelirlerin değerli noktasını oluşturan gelir kaynaklarından biri de sponsorluklar. Büyük şirket ve markalar kulüplerin isimlerine, stadyumlarına, formalarına sponsor oluyorlar. Bu evvelden beri izlenen bir usul, lakin Kovid-19 sonrası azalan ticari gelirlerle birlikte stadyum isim sponsorluklarındaki ölçüler arttı ve stadyumların yanında tesislere de kulüpler sponsor bulmaya başladı.

Stadyum isim sponsorluğu yapan kulüplere Beşiktaş ve Fenerbahçe’den sonra Galatasaray da eklendi. Galatasaray, önemli bir sponsorluk muahedesine imza attı ve ticari gelirlerini bu vasıtayla arttırdı.

Milletlerarası kontrol firması KPMG datalarına nazaran ülkemiz kulüpleri, stadyum isim sponsorluğu konusunda birçok Avrupa ülkesinin önünde. Şöyle ki Bundesliga ve Amerika Futbol Ligi’nden sonra en çok stadyum isim sponsorluğu bulunan kulüp sayısına sahip ülke Türkiye. Yıllık gelir manasında stadyum isim sponsorluğundan en çok ticari gelir kazanan kulüpler ise Manchester City ve Atletico Madrid kulüpleri. Fenerbahçe ve Beşiktaş, yıllık stadyum isim sponsorluğu karlarıyla birinci 10 da yer alıyor.

En çok stadyum isim sponsoru olan şirketlerin bulunduğu bölümler ise sırasıyla bankacılık, otomotiv ve sanayi.

Covid-19 sonrası ticari gelirleri azalan, başarısız sonuçlar alan ve yeni bir stadyuma sahip olan Tottenham da stadyumu için isim sponsoru arayışında ve böylelikle ticari gelirlerini arttırmayı planlıyor. Hatta kulübün bu bahiste isim sponsoru bulması için bir şirketle anlaştığı biliniyor. Real Madrid ve Barcelona da son isim sponsorluğu mutabakatlarında emsal yolu izledi.

Günümüzde ticari gelirlerini arttırmak için farklı arayışlar içerisinde olan kulüpler, stadyum dışında tesisleri için de isim sponsoru bulmaya başladı. Buna en hoş örnek; altyapısından Lothar Matthaus, Stefan Effenberg, Ter Stegen ve Marco Reus üzere kıymetli isimleri yetiştiren Alman Borussia Mönchengladbach Kulübü. Altyapıya ve geleceğe ehemmiyet veren ve bu hususta çok iyi tesisleşen kulübün altyapı sponsoru araba firması Porsche oldu. Kulübün altyapı tesislerine firmanın ismi verildi ve firma isminin altında yetenek ve gelişim programları düzenlendi. Kulüp bu formda hem altyapısı için maddi kaynak yarattı hem de ticari gelirlerini arttırma noktasında büyük bir küresel şirketle anlaşmış oldu.

Yeni sahipli kulüpler ile kulüplerin vizyonunun değiştirilmesi ve profesyonel idare anlayışına sahip olması, kulüplerin marka kıymeti yüksek futbolcuları transfer etmesi, kulüplerin stadyum ve tesis isimlerini sponsorların dikkatine sunması, ticari gelirleri arttırabilecek aksiyonlardan sadece birkaçı. Kulüplerin dijitalleşmesi, dijital para pazarına girmeleri ve taraftarlar ile futbolcuları bir ortaya getiren platformlar yaratmaları, ticari gelirleri arttıracak öbür noktalar.

Hülasa; vizyona, yenilikçiliğe ve iyi planlamaya sahip olunduktan sonra Kovid-19 sonrası da dahil olmak üzere kulüplerin ticari gelirlerini arttırma noktasında her vakit yeni metotlar keşfedilebilir.

Cumhuriyet