Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye’nin F-35 programı için yaptığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi ABD’den yeni F-16 alımı için kullanmak istediğini açıklaması, gözleri Ankara-Washington sınırındaki karmaşık denklemde yapılacak ince hesaplara çevirdi. Türkiye’nin F-35 projesi için harcadığı 1.4 milyar doların yalnızca uçak alımını değil, program iştiraki kapsamında yapılan araştırma-geliştirme ve idari masrafları da kapsadığı için bu paranın tamamının F-16 alımına sayılmasının güç olduğuna dikkat çekiliyor. “Zorlu kongre” mahzurunun aşılması durumunda 6 milyar dolar meblağında olacağı kestirim edilen yeni F-16 alımı için ABD ve Türkiye ortasında çetin pazarlıkların yaşanması bekleniyor.
Türkiye’nin yeni F-16 alımı ve envanterdeki F-16’ların modernizasyonu için ABD’ye ilettiği talebin siyasi ve mali boyutu üzerindeki tartışmalar sürüyor. Ulusal Savunma Bakanlığı üzerinden 30 Eylül’de ABD hükümetine gönderilen resmi talep mektubu, 40 adet Blok 70 serisi F-16 savaş uçağı alımı ile envanterdeki 80 F-16’nın Blok 70 serisine modernizasyonunu kapsıyor. ABD maddeleri uyarınca “dış askeri satış” yoluyla yapılacak olan bu satış için talep birinci olarak ABD Savunma Bakanlığı’nca (Pentagon) bedellendiriliyor. Pentagon’daki değerlendirmenin akabinde ABD Dışişleri Bakanlığı’nın da talebi uygun görmesi durumunda satış ABD Kongresi’nin onayına sunuluyor. Türkiye’nin yeni F-16 talebinin önündeki en güçlü pürüz de ABD Kongresi olarak görülüyor.
ÇETİN PAZARLIKLAR
Buna rağmen Ankara’da, ABD idaresinin Türkiye’nin talebi üzerindeki tutumunun, satışın gerçekleşip gerçekleşmeyeceği üzerinde belirleyici olacağı değerlendirmeleri yapılıyor.
Türkiye’nin yeni F-16 talebi için ABD’de kongre mahzurunun aşılması durumda ise satışın mali boyutu üzerinde kuvvetli pazarlıkların yaşanması bekleniyor. Türkiye, F-35 programı için harcadığı 1.4 milyar dolarlık meblağın tamamını, yeni F-16 alımı için kullanmayı amaçlıyor. Buna rağmen Türkiye’nin F-35 programına yatırdığı 1.4 milyar doların yalnızca uçak alımı için değil, program paydaşlığı kapsamında yapılan araştırma-geliştirme ve idari masrafları da kapsadığı için ABD’nin, bu paranın tamamını F-16 alımına saymada zorluk çıkartabileceği belirtiliyor. Türkiye’nin F-35 programına iştirak için imzaladığı ve 2008’de TBMM tarafından da onaylanan mutabakat muhtırası, program kapsamında yaşanabilecek problemlerin tahlilini iştirakçiler ortasında görüş alışverişine bağlıyor. Bu nedenle F-35’ler için ödenen para konusu, Türkiye ve ABD ortasında yapılacak görüşmeler yoluyla çözülecek.
LOBİ SÜRÜYOR
Öte yandan Türkiye, halihazırda ABD’de Arnold and Porter şirketi üzerinden lobi yürüttüğü F-35 programı için harcadığı parayı F-16 alımı için kullanması durumunda F-35 programına dönüş niyetinden büsbütün vazgeçtiğini de resmileştirmiş olacak. Savunma Sanayii Lideri İsmail Demir, Türkiye’nin F-35 lobisiyle ilgili mart ayında, “Biz illa F-35 programına geri dönelim modunda değiliz. Ortada bir haksızlık var. Onun giderilmesini bekliyoruz” açıklamasını yapmıştı.
ABD, Rusya’dan alınan S-400’ler nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkarmasının akabinde savunma bütçe maddesine konulan bir hususla Türkiye’nin F-35 programına dönüşünü S-400’lerden vazgeçmesi kuralına bağlamış, ayrıyeten Türkiye için üretilen 6 adet F-35 de ABD Hava Kuvvetleri envanterine alınmıştı.
‘TEKLİF ABD’DEN GELDİ’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin F-16 alımı talebinin, ABD’nin Türkiye’ye bu istikametteki teklifi üzerine yapıldığını, F-35 programında yapılan 1.4 milyar dolarlık ödemeyi F-16 alımı için kullanmayı amaçladıklarını belirtti. Erdoğan Angola’ya hareketinden evvel dün İstanbul Atatürk Havalimanı’nda düzenlediği basın toplantısında Türk Hava Kuvvetleri’nin savaş uçağı filosunu çağdaş duruma getirmek için çalışmaları sürdürdüklerini kaydederek şöyle konuştu:
“Bunlarla ilgili elimizdeki F-16’ların modernizasyonundan tutunuz da yeni ek F-16’lar almak suretiyle filomuzu daha da geliştirelim uğraşı içerisindeyiz. Ve F-35 programı kapsamında bu verilen paranın da adeta bir ödemesini geriye almamız gerekiyor. Görüşmelerimizde bu mevzuyu bizler lisana getiriyoruz. Sorunun tahlili için de diyaloğu önemsiyoruz. Şu an prestijiyle da bu görüşmeler devam ediyor. Sonuç prestijiyle ortada yapılmış bir ödeme var. Bu ödemenin de şu anda geri iadesi çalışmalarını arkadaşlarımız devam ettiriyor.”
Cumhuriyet
