Pure EarthKayıt dışı ve yasal olmayan geri dönüşüm, kurşun zehirlenmesinin ana kaynağı.

4 yaşındaki Sarbajeet Singh daima kusuyor ve babası Manjit Singh nedenini bir türlü anlayamıyordu.

Hindistan’ın Uttar Pradeş eyaletinden Manjit, Sarbajeet’i doktora götürdü ve tabip bilinmeyen bir nedeneden ortaya çıkan kansızlık teşhisi koydu.

İzleyen aylarda Sarbajeet Sinhg iyileşemedi ve kusma devam etti. Yapılan kan testleri, kanındaki kurşun oranının olması gerekenin 40 katı olduğunu ortaya koydu.

Global bir araştırmaya nazaran Sarbajeet, dünya genelinde kurşuna maruz kalan ve sayıları 800 milyon olduğu kestirim edilen çocuklardan yalnızca biri. Bu zehirli metal, çocukların sıhhatine geri çevirilemez hasarlar verme potansiyeli barındırıyor.

UNICEF ve memleketler arası kâr hedefi gütmeyen kuruluş Pure Earth’ün ortaklaşa yayımladığı rapora nazaran, birçok düşük ve orta gelirli ülkelerde olmak üzere her üç çocuktan birinin kurşun zehirlennesinden etkilenmiş olabileceği belirtiliyor.

Güney Asya ülkeleri toplan sayının yarısını barındırırken, Afrika en çok etkilenen ikinci bölge.

Dr. Abbas MahdiSarbajeet’in kanında, olması gerekenden 40 kat daha fazla kurşun vardı.

KURŞUN ASİTLİ AKÜLER

Manjit Singh, kurşun asitli aküleri geri kazanarak ailesini geçindiriyor ve bunları meskende saklıyordu.

Manjit “Yaptığım işin oğluma bu kadar ziyan verdiği hakkında hiç bir fikrim yoktu” diyor ve derhal son verdiğini ekliyor.

Sarbajeet’e teşhis birinci olarak 2008’de konuldu ve birkaç yıl boyunca ilaç kullandı. Daha sonra da kan nakli yapıldı. Ayakları deforme oldu ve yürüyebilmek için özel ayakkabılara muhtaçlık duymaya başladı.

10 yıldan uzun mühlet sonra birtakım ilerlemeler kaydedildi. Sarbajeet Singh artık 16 yaşında ve okulunda başarılı, fakat ailesi hala kanındaki yüksek kurşun düzeyinden korkulu.

Babası “Şu anda kansızlığı yok fakat hala hiperaktivite dahil, kimi sıhhat problemleri var” diyor.

ÇOCUKLAR NEDEN RİSK ALTINDA?

Uzmanlar, bedenin yüküyle orantılandırıldığında, çocukların yetişkinlere kıyasla beş kat daha fazla besin, sıvı ve hava aldıklarına dikkat çekiyor.

Raporda “Bu da toprağa, suya karışmış ve havaya dağılmış güçlü nörotoksinleri daha çok sindirmeleri manasına geliyor” deniyor.

Rapora nazaran bebekler ve beş yaşın altındaki çocuklar yüksek risk altında, zira beyinleri büsbütün gelişmeden evvel ziyan görebiliyor ve bu da hayat uzunluğu sürecek nörolojik, bilişsel ve fizikî manilere yol açabiliyor.

Pure EarthGeri dönüşüm sırasında ortaya çıkan toz kurşun, basitçe havaya karışıp çevreyi zehirliyor.

Raporda “Kurşun, düşük seviyeli maruz kalınınca bile IQ’da düşmeye, dikkat mühletini kısaltan ve ilerideri hayatlarında potansiyel olarak şiddete ve suça yönelten davranışlarla ilişkilendirilen güçlü bir norotoksin.” deniliyor.

Hindistan’da 275 milyondan fazla çocukta, her 100 gram kanda beş mikrogramdan fazla kurşun bulunduğu ve en çok sayıda olumsuz etkilenen çocuğun bu ülkede bulunduğu belirtiliyor.

Amerikan Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’ne (CDC) nazaran, bu müdahale gerektiren bir seviye.

Dünya Sıhhat Örgütü de (WHO) kurşunun bilhassa küçük çocuklarda riskli olabileceğini teyit ediyor.

Kurşun, yetişkinlerde de yüksek tansiyon ve böbrekte hasar riskini yükseltiyor.

Manjit SinghSarbjeet (sağda) artık 16 yaşında ve kanındaki kurşun oranı hala yüksek

AFRİKA’DA DENETLENMEYEN GERİ DÖNÜŞÜM

Kurşun asitli akülerin denetlenmeden geri dönüştürülmesi, başka gelişmekte olan ülkelerde de bir sorun.

Senegalli toksikoloji uzmanı Dr. Fotoumata Barry “Afrika’da oto tamircilerinde çocukların çalışması sık gröülen bir durum. Bu tamircilerde kurşun asitli akülere maruz kalıyorlar. Beşerler bunun çocuklarda yarattığı riski anlamıyorlar” diyor.

Dünyada kullanılan kurşunun yüzde 85’i kurşun asitli akü üretimine gidiyor ve bunun büyük çoğunluğu geri dönüştürülmüş akülerden elde ediliyor.

Pure Earth

Raporun muharrirlerinden Dr. Nicholas Rees “2000 yılından bu yana orta ve düşük gelirli ülkelerdeki araç sayısı üçe katlandı ve bu da kurşun asitli akü geri dönüşümünü artırdı, sıklıkla da inançsız şekilde” diyor.

Kullanılan kurşun asitli akülerin yarısı kadarı da kayıt dışı iktisatta.

Raporda “Denetlenmeyen ve sıklıkla yasadışı geri dönüşüm faaliyetleri, akü kutularını kırarak açıyor, asit ve kurşun tozları yere dökülüyor ve açık hava fırınlarında ısıtılarak dökümü yapılan kurşun, zehirli dumanlar yayarak etrafını kirletiyor” deniliyor.

Cumhuriyet