İzmir’in Buca ilçesinde bulunan, 1956 yılında üretimine başlanan ve 1959 yılında hizmete açılan Buca Cezaevi, 30 Ekim 2020’de meydana gelen 6.9’luk sarsıntı sonrasında hasar almıştı. Zelzelenin akabinde cezaevinde bulunan mahkumlar, farklı cezaevlerine nakledilmişti. 62 yıllık cezaevi, mahkumların nakledilmesinin akabinde 17 Mayıs tarihinde resmen kapandı.

Bugüne dek 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı ve pek çok sinemanın çevrildiği cezaevi, kapatılmasının akabinde görüntülendi. 80 dönümlük alanda 16 bloktan oluşan Buca Cezaevi, günümüz kurallarında fiziki yapısı ve bina yaşından dolayı gereksinime yanıt vermekte zorlandıysa da hizmete açıldığı periyot kurallarında mimari yapısı, içinde barındırabileceği hükümlü ve tutuklu kapasitesi olarak en üst seviyede inşa edilen kurum olarak tanımlanıyordu.

Bir devir en büyük iki cezaevinden biriydi

İnşa edildiği periyotta Bayrampaşa Cezaevi ile birlikte Türkiye’nin en büyük iki ceza infaz kurumundan biri olan Buca Cezaevi, bin 300 kişilik kapasitesiyle faaliyete açılırken, ilerleyen devirlerde muhtaçlıklar doğrultusunda kapasitesi 3 bin bireye yükseltilmişti. 2000’li yıllara kadar isimli, terör, çocuk ve bayan üzere tüm cürüm kümeleri ve cinsiyetlerin farklı koğuşlarda, bir ortada barındırıldığı kurum olarak faaliyet göstermişti. 2000’li yıllardan sonra ise kabahat kümesi ve cinsiyete nazaran müstakil ceza infaz kurumlarının inşa edilmesiyle bir arada Buca Cezaevi’nde bulunan terör, bayan, çocuk hükümlü ve tutuklular, hata kümesine ve cinsiyetine uygun kurumlara nakledilmişti.

Birtakım ünlü isimler de Buca Cezaevinde yattı

1959 yılında yerleşim alanlarının dışına inşa edilen Buca Cezaevi, vakit içinde kentin genişlemesiyle bir arada adeta kentin ortasında kaldı. Bugüne kadar yapılan istatistiki çalışmalar sonucunda ise 1959-2021 yılları ortasında Buca Cezaevinde yaklaşık 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı tespit edildi. Buca Cezaevinin faaliyeti müddetince ünlü aktör ve aktrislerin rol aldığı birçok Yeşilçam sineması çekildi. Bu sinemalardan kimileri ise Orhan Gencebay ve Necla Nazır’ın oynadığı “Ben Doğarken Ölmüşüm” sineması ve İrfan Atasoy ve Hamiyet Yankı’nın rol aldığı “Susuz Yaz” sineması oldu. Öte yandan birtakım ünlü isimler de kısa vadeli olarak Buca Cezaevi’nde yattı.

Adalet Bakanı Gül açıklamıştı

Geçen günlerde İzmir’de temaslarda bulunan Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, Buca Cezaevinin kapatılmasıyla alakalı şunları söylemişti:

“Yıllardır Buca’da kentin ortasında kalan bir cezaevimiz var ve yaklaşık 4 bin vatandaşımızın orada, cezaevinde kaldığını hepimiz biliyoruz. Bu cezaevi 1959 yılından beri faaliyet gösteren bir cezaevimiz. Bakanlığımız olarak İzmir’imizin talebini dikkate aldık. Sahiden de zelzeleye dayanıklılıktan, çağdaş çağdaşlıktan uzak olan cezaevi İzmir’e yakışmıyordu. Buca Cezaevini kapatma kararı aldık. Buca Cezaevini Bakanlığımız olarak kapattık. Bu bahiste da Buca’ya, İzmir’imize yakışır halde, artık cezaevi olarak değil en hoş halde nasıl değerlendirilecekse o biçime getirdik. Oraya artık mahkum, tutuklu almama kararımız var, kapatma kararımız var. Bu da İzmir’imiz için iyi olsun. Bundan sonra İzmir’imizin kent içerisinde yer alan bu yapısı artık cezaevi değil daha hoş bir formda değerlendirilmiş olacak. Bunu da gerçekleştirmiş olmanın büyük bir memnunluğunu yaşıyoruz.”

2002’den beri 360 ceza infaz kurumu kapatıldı

2002 yılından itibaren standartlara uymayan 360 ceza infaz kurumu kapatıldı. Bunların yüzde 26’sı 2017 yılından itibaren kapatıldı. Ulucanlar Ceza İnfaz Kurumu 2006 yılında kapatılmış, Ulucanlar’ı takiben Bayrampaşa Kapalı Ceza İnfaz Kurumu da 2008 yılında kapatılmıştı. 1959 yılından beri faaliyet gösteren Buca Cezaevi de kapatılan ceza infaz kurumları ortasındaki yerini aldı. 1978 yılında inşa edilen Diyarbakır Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun da kapatılacağı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 9 Temmuz gününde kamuoyuna duyuruldu.

Cumhuriyet