Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Recep Öztürk, Türkiye’deki Covid-19 hadiselerinin yaklaşık yüzde 45-47’sinin İstanbul’da olduğunu, öbür vilayetlere nazaran son vakitlerde kentte kısmen daha az hadise görüldüğünü söz etti. 

Prof. Dr. Öztürk, Güneydoğu Anadolu Bölgesi vilayetleri ile Konya ve Ankara’da besbelli bir artış yaşandığını, Batı Marmara’daki kimi vilayetler ve İzmir’de ise Türkiye ortalamasının altında bir sayı gözlendiğini anlattı.

1 Haziran prestijiyle “yeni normal” ve “kontrollü toplumsal yaşam” denilen sürece geçilirken yurttaşların bunu olağan bir geçiş üzere algıladığını, kapalı ortamlarda fiziki uzaklık ve maske takma kurallarına uyulmadığını belirten Öztürk, hadise sayılarının artışındaki faktörleri şöyle sıraladı:

“Nişanlar, düğünler, taziyeler, cenazeler, asker uğurlamaları, ziyafetler… Bir bakıyorsunuz meskeninde yahut sitesinde 20-30 kişilik ziyafet veriyor. Tüm bir ortaya gelişi artıran davranışlar nedeniyle beklenenin çok üzerinde kalabalıklar oluştu. Plajlar, kıyılar… Gençlerin, televizyona da yansıyan, kıyıda yahut bir ortamda büyük kitleler halinde bir ortaya gelişi, şampiyon ekiplerin büyük kitleler halinde kutlamaları, farklı televizyon programları… Hiç kimse bu salgından korunma garantisinde değil. Kim kural ihlal ediyorsa, kim beklenen kalabalığın üzerine çıkıyorsa o alan bir risk alanı.”

‘KONTROL ALTINDA DEĞİL’

Kurallara uyumsuz toplu bir ortaya gelişlerin beklenen azalmayı sağlayamadığının altını çizen Öztürk, “Şu anda 1200-1300’ler bandında hadiseler direniyor.” dedi.

Bir kişinin kaç şahsa virüs bulaştırdığını gösteren ‘R0’ kıymetinin salgının pik yaptığı periyotta 13’lere kadar vardığını, bu sayının dünya genelinde 2-3 ortası olduğunu vurgulayan Öztürk, “Şu anda muhakkak bir vakitteki bulaştırıcılık sayısı ‘RT’, Türkiye’de yaklaşık 0,94-1 üzere. Demek ki bulaştırıcılık, risk toplumda hala devam ediyor. Bu kıymeti 0,6’nın altına düşürmediğimiz takdirde salgını denetim edemedik manasına geliyor. Salgın şimdi istenen seviyede denetim altında değil. Israr eden yeni olaylar da bunu gösteriyor” sözlerini kullandı.

Covid-19 salgınına karşı farkındalık devam etse de hassasiyetin azaldığını söyleyen Öztürk, kurallara ahenk ve itinada bir bozukluk olduğunu, aşikâr bir kısma ulaşmada meşakkat yaşandığını lisana getirdi.

Prof. Dr. Öztürk, bu bireylerin salgınla alakalı haberleri izleyip izlemediğinin, izlese de bunu nasıl anladığı ve yorumladığının irdelenmesi gerektiğini belirterek, “Bunlara ulaşıp, gerek şahsî gerek toplumsal seviyede farkındalığı artırıp, sürece katkı vermelerini beklemek lazım. Bu bir sıhhat seferberliğidir. Seferberliğin kendine has kuralları var. Toplum ve sıhhat kurallarına daha fazla dikkat etme ve uyma dönemindeyiz” dedi.

‘AŞI SALGINI SIFIRLAMAK MANASINA GELMEZ’

Şu anda dünyada 3. faza giren aşılar olduğunu, Türkiye’de de iki aşı çalışmasının sürdüğünü hatırlatan Öztürk, “Türkiye’nin kendi üretmekte olduğu aşılar var, devam ediyor. Birisi Almanya’da birisi Çin’de üretilen iki aşının da 3. faz denemeleri değişik ülkelerde devam ediyor. Kimileri ‘Efendim bu aşıyı Türkiye’de deneyecekler’ diyor. Şu anda Amerika ve farklı ülkelerde bu aşılar deneniyor. Türkiye de bu aşıların deneneceği ülkelerden yalnızca birisidir. Az sayıda bireyle bu denenecek” dedi.

‘SALGINLA 2021’E KADAR UĞRAŞACAĞIZ’

Aşının koruyuculuğunun ne kadar süreceğinin bilinmediğini, salgını “bıçakla keser gibi” bitirmesinin mümkün olmadığını vurgulayan Öztürk, “Böyle bir aşı alındığında birinci kim aşılanacak? Yaşlı, en riskli kümeler. Doğal olarak onların tehlikeden kısmen uzaklaştırılması avantaj olacak. Fakat bu, dünyanın hiçbir ülkesinde ve bizim ülkemizde de salgını sıfırlamak, bıçakla kesmek, çabucak durdurmak manasında değil. Biz bu salgınla 2021 Ağustos-Eylül’üne kadar uğraşmak zorunda olduğumuzu görüyoruz. Lakin aşının değerli bir katkısının olacağını da yadsımamak lazım” değerlendirmesinde bulundu.

EKİM-ŞUBAT ORTASINA DİKKAT

Prof. Dr. Recep Öztürk, ekim, kasım ve aralık aylarında mevsimsel gribin Türkiye’nin de içinde bulunduğu Kuzey Yarım Küre’de arttığına işaret ederek, gelecek aylarda salgın seyrinde Türkiye’yi bekleyen tabloya dair şu değerlendirmelerde bulundu:

“Bu ocak ve şubatta çok daha yükseklere çıkıyor. Soğuk algınlığı olayları artıyor. Bunlar mevcut hastanenin yükünü bir açıdan dolduruyor. Covid-19’un seyrine bakıldığında yüzde 20 civarında öbür hastalıklarla birliktelik var. Yani birebir vakitte Covid-19 ve grip, Covid-19 ve soğuk algınlığı. Birliktelikler olunca bilhassa yaşlılar ve kronik hastalığı olanlarda daha ağır seyretme riski var. Covid bu formda devam ederse, aslında hastanelerimiz aşikâr bir oranda dolu olacak, o vakit İspanya, İtalya, Amerika üzere sıhhat sisteminin yanıt vermede büyük zorluk yaşamasıyla karşılaşırız. Doğal ki Türkiye planlarını yapıyor, tedbirlerini alıyor lakin hiçbir ülkenin imkanı nihayetsiz değildir. Her ülkenin bir kapasitesi vardır. Salgını denetim altına almanın, bilhassa ağır bakıma muhtaçlık gösterecek yaşlılarımızı müdafaanın temel nedeni buydu; sistem kapasitesinin üzerinde yüklenmesin. Sıhhat çalışanları mart başından beri çok büyük fedakarlıkla hizmet veriyor. Sıhhat işçisi sonsuz bir güce sahip değil, birebir vakitte risk içerisindeler, hastalanıyorlar, yorgunlukları var.”

‘İNSAN HAKLARINA SALDIRIDIR’

Recep Öztürk, Covid-19 tanısı aldığı halde topluma karışan bireyleri de uyararak, şöyle konuştu:

“Kendi hastalığınızı biliyor ve topluma çıkma cüreti gösteriyorsunuz… Bilerek, toplumdaki şahısların hastalanmasına ve bir kısmının ölmesine razı oluyorsunuz. Teşhis almış kişinin belirtilen müddet meskende kalmaması katiyen toplumsal kurallara önemli bir uyumsuzluk ve kabahattir. İnsan haklarına taarruzdur. Bakacağımız şey şu: ‘Ben bunun kendime yapılmasını ister miydim?’ Hiç kimse istemez. Esasen bu türlü birinin topluma çıkması hatadır. Bu şahıslara taahhütname imzalatılıyor ya da beyanda bulunuluyor. En azından bizim medeniyetimizin temel prensiplerine nazaran de kul hakkıdır. O denli olumsuz bir zincirin kurulmasına neden oluyor ki bu bireyler, çok önemli sorumluluklar altına giriyorlar.”

Öztürk, bulaş riski yüksek yerlere girmek zorunda kalan vatandaşlara “kalabalık oluşturmama” ikazında bulundu. Taziye meskenine gideceklere “telefonla randevu” uygulamasını öneren Öztürk, ortalama 40 metrekarelik bir alana en fazla 8-10 kişinin kabul edilmesini tavsiye etti.

Cumhuriyet