EPABaşbakan Merkel ve CDU lideri Armin Laschet, Aachen’da seçim kampanyasını kapattı

Almanya, Angela Merkel sonrası devirde ülkeye liderlik edecek ismi ve siyasi partileri belirlemek üzere 26 Eylül’de sandık başına gidiyor.

Toplumsal Demokrat Parti’nin başbakan adayı (SPD) Olaf Scholz ile Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin başbakan adayı Armin Laschet ortasında başa baş bir gayret yaşanıyor.

Allensbach Enstitüsü tarafından cuma günü açıklanan anket sonucuna nazaran Toplumsal Demokratlar yüzde 26 ile liderliğini koruyor. Lakin Hristiyan Demokratlar (CDU/CSU) oy oranlarını yüzde 25’e yükseltmeyi başardı. Birkaç hafta evvel yüzde 7’ye kadar çıkan fark, yüzde 1’e inmiş durumda.

Meçhullüğü daha da artıran ve kıran kırana gayretin sandıklar kapanana kadar süreceğine işaret eden en değerli neden, seçmenin neredeyse üçte birinin kararsız olması.

Son anketler, seçmenlerin yüzde 35’inin, oyunu kullanıp kullanmama, ya da hangi partiye oy verme konusunda kararsız olduğunu gösteriyor.

KARARSIZLARI İKNA EDEN KAZANACAK

SPD’li Olaf Scholz, anketlerdeki en tanınan aday olmasına karşın şimdi zaferden emin değil. Cuma günü Köln’de düzenlediği seçim kampanyasının kapanış mitinginde Scholz, partililere SPD’ye verilecek her bir oy için son ana kadar gayret etme daveti yaptı.

Hristiyan Demokratlar (CDU/CSU) da son güne kadar ağır bir kampanya yürüterek, seçimden birinci parti olarak çıkmayı hedefliyor.

Bugüne kadar seçim kampanyasında etkin rol almayan Merkel, son anketlerin akabinde, seçimlere iki gün kala alana inerek, Alman seçmenlere davet yaptı ve Laschet’e dayanak vermelerini istedi.

CDU/CSU’nun Bavyera’daki etkinliğinde, bugüne kadarki en tesirli konuşmalarından birini yapan Merkel, bu seçimlerin sonucunun büyük kıymet taşıdığını söyledi, muhtemel bir sol koalisyon konusunda ikazlarda bulundu. Merkel, “Almanya’da istikrarın devam etmesini istiyorsanız, Laschet’e oy vermek zorundasınız” tabirlerini kullandı.

Merkel etkin siyaseti bırakma kararına karşın, ülkedeki en beğenilen siyasetçi olmayı sürdürüyor. ZDF televizyonun bu ay yaptığı ankete nazaran, seçmenlerin yüzde 80’i Merkel’in başbakanlığının başarılı olduğunu düşünüyor. Partisinin başbakan adayı Laschet’i başarılı olarak gören seçmenlerin oranı ise yüzde 20.

EPA

MERKEL’İN PARTİSİNDE BÜYÜK TASA

Almanya’nın en esaslı partilerinden olan Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ile kardeş partisi Hristiyan Toplumsal Birlik’in (CSU) oy oranı, 26 Eylül seçimleri öncesinde, tarihteki en düşük düzeye gerilemiş bulunuyor.

1953-1993 yılları ortasında oy oranı hiç bir vakit yüzde 40’in altına düşmeyen, Merkel liderliğinde 2005, 2009, 2013 ve 2017 seçimlerinden üst üste birinci parti çıkan CDU/CSU’nun oy oranı, son haftalardaki anketlerde yüzde 20’ler seviyesine kadar indi.

Birçok gözlemci, Merkel’in farklı toplumsal bölümleri kucaklayan bir önder olarak bayanlardan, çevrecilerden, göçmen kökenlilerden de oy alabildiğini hatırlatarak, Merkel’in siyaseti bırakma kararı sonrasında oluşan boşluğu, partinin yeni adayı Armin Laschet’in dolduramadığı değerlendirmesini yapıyor.

Son anketlerde birinci parti olarak çıksa da, Toplumsal Demokratlar açısından da durum çok parlak gözükmüyor. 1970’li yıllarda yüzde 40’ların üzerinde oy alan, 1998 yılında yüzde 40,9’luk oy oranıyla seçimden zaferle çıkan SPD için, bu oranları tekrar yakalamak imkansız görülüyor.

Almanya’nın yakın tarihine damgasını vurmuş olan, merkez sağdaki Hristiyan Demokratlar ile merkez soldaki Toplumsal Demokratlardaki büyük gerileme, ülkenin seçimler sonrasında uzun koalisyon görüşmelerine ve belirsizliklere sahne olma ihtimalini arttırıyor. Bu bilhassa Avrupa’nın en büyük iktisadı olan Almanya’daki iktisat etraflarında kaygılı bir bekleyişe yol açıyor.

Getty ImagesSPD adayı Olaf Scholz, Köln’de seçim kampanyasında

UFUKTA ÜÇLÜ KOALİSYON GÖRÜLÜYOR

Seçim sonuçlarının, son anketlerin işaret ettiği formda çıkması durumunda, 1950’lerden sonra Almanya’da birinci defa seçimden galip çıkacak partinin Federal Meclis’te çoğunluğu sağlayabilmek için üçlü bir koalisyon hükümeti kurması gerekecek.

Bu da Avrupa’nın en büyük iktisadı olan, AB’de istikrarın çıpası olarak görülen Almanya’nın aylarca çetin koalisyon müzakerelerine sahne olmasına yol açabilir.

Toplumsal Demokratların adayı Scholz, kampanya devrindeki açıklamalarda, koalisyon hükümeti konusunda birinci tercihlerinin Yeşiller olduğunu açıkladı. Her iki partinin de oylarını çok önemli olarak artırmaları durumunda, teorik olarak, iki partili bir koalisyon mümkün olabilecek.

Toplumsal Demokratların ve Yeşillerin üçüncü bir ortağa muhtaçlık duymaları halinde, liberal Hür Demokrat Parti’ye (FDP) teklif götürmeleri bekleniyor. Lakin partiler ortasında bilhassa taban fiyatın belirlenmesi, vergileri artırma önerisi, iklim muhafaza amaçları üzere mevzularda derin görüş ayrılıkları bulunuyor. Ayrıyeten FPD önderi Christian Lindner, Hristiyan Demokratlar ve Yeşiller ile bir koalisyonu tercih edeceğini açıkladı.

Siyasalların konuştuğu bir başka seçenek, Toplumsal Demokratlar, Yeşiller ve daha radikal görüşlere sahip Sol Parti’nin üçlü bir koalisyon kurması. Gerek Scholz, gerekse Yeşiller’in başbakan adayı Annalena Baerbock, bugüne kadar bu türlü bir seçeneği dışlamadı. Lakin Sol Parti’nin iktisat ve dış siyaset bahislerindeki radikal görüşleri, NATO üyeliğine, silah satışlarına, yurt dışındaki askeri operasyonlara karşı olması, bunun istikrarlı bir hükümet olmayacağı görüşünü güçlendiriyor.

Seçimlerden Hristiyan Demokratlar’ın zaferle çıkması durumunda, CDU/CSU’nun koalisyon hükümeti kurma konusunda birinci tercihi FDP, yani Hür Demokratlar. Lakin anketler partilerin oy oranlarının kâfi olmayacağını, üçüncü bir koalisyon ortağına daha gereksinim duyacağını gösteriyor. Tarafların Yeşiller’e teklif götürmesi mümkün, fakat görüş ayrılıkları nedeniyle çetin müzakerelerin yaşanması bekleniyor.

Almanya’da 2013’ten beri iktidarı paylaşan Hristiyan Demokratlar ile Toplumsal Demokratların, kâfi oy almaları durumunda, bir sefer daha “Büyük Koalisyon” hükümeti kurmaları da teorik olarak mümkün olabilir. Lakin SPD teşkilatları ve partinin içindeki sol kanat, CDU/CSU ile yeni bir koalisyona karşı çıkıyor.

Hristiyan Demokratlar’ın önde gelen isimleri ise, SPD’nin seçimden birinci çıkması durumunda, onların liderliğinde bir koalisyona katılmak istemiyor. Bu türlü bir alternatifin fakat CDU/CSU’nun birinci parti olması ve koalisyona liderlik etmesi durumunda gündeme gelebileceğini lisana getiriyorlar.

Getty Images

ALMANYA’DA SEÇMEN PROFİLİNDE BÜYÜK DEĞİŞİM

Almanya’nın esaslı siyasi partilerinin kan kaybetmesi, yeni partilerin öne çıkmaya başlaması, siyasi yelpazenin çeşitlenmesi, aslında ülkedeki seçmen profilindeki büyük değişimin de bir sonucu.

Yaklaşık 60 milyon 400 bin seçmenin bulunduğu Almanya’da, bu seçimlerde 2 milyon 800 bin genç birinci kere oy kullanıyor. Ülkede 30 yaş altında yaklaşık 8 milyon 400 bin seçmen bulunuyor.

Bu seçmenlerin büyük çoğunluğu klasik partileri değil, çevreci siyasetleri savunan, kültürel çeşitliliğe ve göçmenlere olumlu bakışı ile bilinen Yeşiller’i, ya da liberal Hür Demokratları (FDP) tercih ediyor.

Forsa’nın anketine nazaran 30 yaş altı seçmenin yüzde 36’sının tercihi Yeşiller olurken, yüzde 17’lik kesim, FDP’ye oy vermeyi düşündüğünü lisana getiriyor.

Yeşiller, Mayıs ayında yapılan anketlerde, sürpriz bir halde yüzde 26 oy oranına kadar çıkmıştı. Hatta Annalena Baerbock’un başbakan adayı olduğu Yeşiller’in yeni koalisyon hükümetine liderlik edebileceği manşetlere taşınmıştı. Lakin parti son anketlerde yüzde 17 oy oranıyla üçüncü parti pozisyonunda bulunuyor.

2017 yılındaki seçimlerde yüzde 8,9 oy alan Yeşiller’in yükselişi, son dört yılda dayanağını yaklaşık iki kat artırması, partinin gelecek periyotta Almanya siyasetinin en değerli aktörlerden biri olacağını gösteriyor.

Getty ImagesYeşiller Partisi başkanı Annalena Baerbock

GÖÇMEN KÖKENLİLER SONUCU TESİRLER Mİ?

Almanya’da seçmenler ortasında göçmen kökenlilerin oranının artması da, seçmen profilindeki değişimin bir öbür göstergesini oluşturuyor.

Göçmen kökenliler, Almanya’da seçme hakkına sahip olanların yaklaşık yüzde 12’sini oluşturuyor. 2017 seçimlerinde, seçmenlerin 6 milyon 300 binini göçmen kökenliler oluşturuyordu. 2021 seçimlerinde bu sayı 7 milyon 400 bine yükseldi. Türkiye kökenli göçmenlerin sayısının ise 900 bin civarında olduğu belirtiliyor.

Siyasi partiler ortasında oy farkının azalması, küçük bir oy farkının bile birinciyi belirleyebilecek olması, 26 Eylül seçimleri öncesinde göçmen kökenlilerin oylarına olan ilgiyi arttırdı.

Getty Images

TÜRKİYE KÖKENLİ SEÇMENLERE ULAŞMAK İÇİN ÖZEL EFOR

Hem toplumsal demokratların adayı Olaf Scholz, hem de Hristiyan Demokratların adayı Armin Laschet, seçim kampanyaları boyunca Türkiye kökenli seçmenlere ulaşmak için özel efor gösterdi, partiler Türkçe reklamlar hazırladı, sıcak iletiler verdi.

Laschet, seçimlere bir kaç gün kala Türkçe yayın yapan bir radyonun programına katıldı, göçmen kökenlilerin problemlerinin tahlili için kelamlar verdi, ırkçılıkla uğraşta daha güçlü adımlar atacaklarını söyledi, siyasette ve kamu kurumlarında göçmen kökenlilerin daha değerli durumlara gelmesi için uğraş göstereceğini anlattı.

En çok sevdiği yemekler ortasında yoğurtlu iskender olduğunu söyleyen Laschet, istek modül olarak da Tarkan’dan bir müzik istedi.

Göçmen kökenlilerin oyları seçimlerde giderek daha kıymetli hale gelse de, göçmen kökenliler ortasında seçimlere iştirakin düşük olması kıymetli bir sorun olmaya devam ediyor.

Ayrıyeten Federal Siyasi Eğitim Merkezi (bab) de hazırladığı “Sen değerlisin. Oyun değerli” başlıklı Türkçe broşürde, 26 Eylül seçimlerinde tek bir oyun bile fark yaratabileceğine dikkat çekildi, demokrasinin işleyebilmesi için yurttaşların kendilerine sunulan iştirak imkanlarından yararlanmasının kıymetli olduğu vurgulandı.

Getty Images

SEÇMENLERİN BEKLENTİLERİ NELER?

Kamuoyu anketleri, Almanya’da seçmenlerin en değerli sorun olarak gördükleri mevzuların vakit içinde değiştiğini, bunun da oy verme davranışlarını etkilediğini gösteriyor.

2015 yılında mülteci krizinin yaşandığı devirde, seçmenlerin yüzde 87’si en değerli sorun olarak yasadışı göçü ve sığınmacı meselesini görüyordu. O periyot Merkel’in açık kapı siyasetine tenkitler, partisinin eyalet seçimlerinde büyük hezimet yaşamasını da beraberinde getirmişti.

Lakin AB-Türkiye mülteci mutabakatı sonrasında, sistemsiz göç hareketlerinin büyük ölçüde denetim altına alınmış olması, bu hususta telaşları dindirmiş gözüküyor. Bu ay yapılan anketlerde yasadışı göç ve sığınmacı problemini en büyük sorun olarak gören Alman seçmenlerin oranı yüzde 13’e gerilemiş durumda.

Alman seçmenlerin şu anda en büyük sorun olarak gördüğü başlıklar ise yüzde 47 ile iklim müdafaa ve etraf bahisleri. Temmuz ayında Almanya’da yaşanan sel felaketleri, Avrupa’daki orman yangınları, bu bahislerin en büyük sorun olarak görülmesine neden olmuş durumda.

Seçmenlerin en büyük sorun olarak gördüğü ikinci mevzu ise yüzde 28 ile koronavirüs krizi. Covid-19 olay sayılarının ve ölümlerin tırmanışa geçtiği Mart ayında seçmenlerin yüzde 85’i koronavirüsü en büyük sorun olarak görüyordu. Lakin hükümetin aşılama kampanyasında ilerleme sağlanması, alınan tedbirlerle hadise sayısı ve ölümlerin önemli oranda azalması, bu bahiste da telaşları gidermiş gözüküyor.

Merkel liderliğindeki mevcut hükümetinin iktisat siyasetlerinin geniş bir kesim tarafından başarılı görülmesi, bu periyotta işsizliğin önemli oranda azalmış olması, seçmenlerin bakışını da etkiliyor.

Son anketlerde iktisattan ötürü kaygılı olanların oranı yüzde 6, işsizlik konusunu en büyük sorun olarak görenlerin oranı ise yüzde 4.

ÇOK SAĞCI PARTİ AFD’NİN YÜKSELİŞİ DURDU

Almanya seçimlerini takip eden siyasi gözlemcilerin yakından izledikleri bir öteki kıymetli bahis ise çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisinin alacağı oy oranı.

Euro krizi devrinde kurulan ve popülist telaffuzlarıyla ilgi odağı olan parti, 2015 sığınmacı krizi periyodunda yürüttüğü yabancı düşmanı ve İslamofobik kampanyalarla toplumda tasaları körüklemiş, öteki partiler tarafından sert bir halde eleştirilmişti.

AfD, 2017 seçimlerinde yüzde 12,6 oy alarak Federal Meclis’e girmeyi başarmış, ana muhalefet partisi pozisyonuna yükselmişti.

Son anketler, partinin yeni bir rüzgar yakalayamadığını, oy oranının yüzde 10-11 seviyesine gerilediğini gösteriyor. Lakin AfD’nin tekrar de önemli bir milletvekili sayısıyla mecliste temsil edilmesi bekleniyor. Bu AfD’nin yalnızca süreksiz, tepkisel bir hareket olmadığını, Alman siyasetinde kalıcı bir aktör haline geldiğini gösteriyor.

Son dört yıl boyunca meclis, AfD ile başka partiler ortasında sert tartışmalara, büyük tansiyonlara sahne oldu.

Bu seçimlerde Federal Meclis’e girmesi beklenen öteki tüm partiler, AfD ile rastgele bir işbirliğine girmeyi reddediyor. Hepsi şimdiden, AfD ile bir koalisyon hükümeti kurulmayacağın açıkladı.

Cumhuriyet