Almanya’da Toplumsal Demokrat Parti (SDP), Hristiyan Birlik partilerini (CDU/CSU) az farkla geride bırakarak seçimleri kazandı. Lakin Angela Merkel’den başbakanlık koltuğunu kimin devralacağı belirsizliğini koruyor.

Siyasi güç istikrarlarını değiştiren seçim sonuçları kuvvetli ve uzun soluklu koalisyon pazarlıklarına işaret ediyor. Meclis’te oluşan yeni sandalye dağılımı da Yeşiller Partisi ve liberal Hür Demokratlar Partisi’ni (FDP) koalisyon hükümetini kurma sürecinin anahtar partileri haline getiriyor.

Seçimlerle birlikte Merkel sonrası periyoda adım atmaya hazırlanan Almanya, sancılı bir başlangıç yapmış oldu.

Seçimlerde aday olmayan ve siyasete veda etmeye hazırlanan Merkel, emeklilik planlarını bir müddet daha ertelemek zorunda kalacak üzere görünüyor.

Getty ImagesSandıktan birinci çıkan Toplumsal Demokrat Parti’nin başbakan adayı Olaf Scholz

Liderlik çabası

Seçimlerden galip çıkmış olsa da SPD hükümeti tek başına kuracak kâfi oy oranına sahip değil. Üstelik başbakan adayı Maliye Bakanı Olaf Scholz olan SPD, hükümeti kurma savındaki tek parti de değil.

Seçimden ikinci çıkan CDU/CSU pes etmiyor. Merkel’in liderliğinde 16 yıldır iktidarda olan CDU/CSU, seçmenin merkez partilerden oluşan yeni ve istikrarlı bir koalisyon istediğini savunarak, Yeşiller ve FDP ile görüşeceğini söylüyor ve hükümeti kendisi kurmak istiyor.

Lakin CDU/CSU’nun tarihinin en berbat seçim sonucunu almış olması nedeniyle, başbakan adayı Armin Laschet’in bu argümanı kamuoyunda tartışmalı görülüyor.

Siyasi gözlemciler, seçimlerde SPD, Yeşiller ve FDP’nin oy oranlarını arttırdıklarına dikkat çekerken oy kaybetmiş, seçmen dayanağı gerilemiş CDU/CSU’nun liderliğinde bir koalisyonun, halkın değişim beklentilerine cevap vermeyeceğine dikkat çekiyor.

• Almanya seçimleri: Toplumsal Demokratlar seçimleri kazandı, Merkel’in partisi tarihinin en düşük oyunu aldı, gözler koalisyon pazarlıklarında
• BBC Avrupa Editörü Adler: Almanya’da seçim sonuçları hudutlu değişime işaret ediyor

Yeni oyun kurucular: Yeşiller ve Hür Demokratlar

İster Scholz ister Laschet olsun, her iki başbakan adayının da hükümeti kurabilmek için hem Yeşiller Partisi hem de Hür Demokrat Parti’yi ikna etmesi gerekiyor.

Seçim sonucunda oluşan parlamento aritmetiği, SPD’nin sadece Yeşiller ile ya da sırf FDP ile koalisyon kurmasına imkan vermiyor. Tıpkı durum CDU/CSU için de geçerli.

Bu da hem Yeşilleri hem de FDP’yi koalisyon hükümeti kurma sürecinin belirleyici siyasi aktörleri haline getiriyor.

Getty ImagesYeşiller’in başbakan adayı Annalena Baerbock

Getty ImagesFDP başkanı Chrstian Lindner

Her iki parti de, koalisyonun kilidini oluşturan anahtarın ellerinde olduğunun farkında. FDP, daha yakın olduğu CDU/CSU liderliğinde, Yeşiller ise pek çok önceliği örtüşen SDP liderliğindeki bir koalisyon hükümetine daha sıcak bakıyor.

Siyasi parti idareleri ortasında başşehir Berlin’de birinci temaslar başlamış durumda. Taraflar birinci olarak, gayrıresmi temaslarla karşılıklı olarak nabız yokluyor.

• Yeşiller Partisi tarihinin en iyi seçim sonucunu genç seçmenler sayesinde aldı

Getty Images

Bu süreçte öne çıkan koalisyon senaryoları şöyle:

SPD, Yeşiller ve FDP’nin üçlü koalisyonu

SPD’nin, Yeşiller ve Hür Demokratlarla oluşturacağı üçlü koalisyon seçeneği en çok konuşulan alternatiflerden. Üç partinin renklerini yansıtıyor olması nedeniyle bu koalisyon hükümeti “Trafik Işığı Koalisyonu” olarak isimlendiriyor.

SPD ve Yeşillerin geleceğe dair vizyonları, siyaset amaçları büyük ölçüde örtüşüyor. Her ikisi de taban fiyatı artırmayı, daha fazla yatırım yapmayı, borçlanma frenini esnetip, kamu borçlanmasını sürdürmeyi, en zenginlerden daha fazla vergi alınmasını savunuyor. Global ısınmaya karşı güçlü adımlar atmak isteyen iki parti, takvim konusunda ve ayrıntılarda görüş farklılıklarına sahip. Yeşiller, kömür santrallerinin bir an evvel kapatılmasını istiyor. Scholz, Yeşillerin tersine kömüre 2038 yılından evvel veda edilmesine sıcak bakmıyor.

Lakin liberal FDP’nin kimi siyasetleri, SPD ve Yeşillerle zıt düşüyor. Servet vergisine itiraz eden liberaller, siyasetin yüksek vergilerle “sola kayışına” müsaade vermeyeceklerini söylüyor, minimum fiyatın hükümet tarafından değil piyasa tarafından belirlenmesi gerektiğini savunuyor. Yeşiller ile FDP ortasında iklim ve etraf siyasetleri alanında kısa vadede alınması gereken önlemler konusunda da büyük farklılıklar bulunuyor.

Lakin siyasi kulislerde maliye bakanlığı üzere kilit bir bakanlığın kendisine verilmesi halinde FDP’nin de kimi durumlarını yumuşatabileceği belirtiliyor. Avrupa’nın en büyük iktisadı olan Almanya’da federal kabinenin en değerli bakanlıklarından birini maliye bakanlığı oluşturuyor.

Lakin taraflar koalisyon programında anlaşsa bile, süreçte hükümet içerisinde krizler yaşanabileceği değerlendirmesi yapılıyor.

CDU/CSU, Yeşiller ve FDP’nin üçlü koalisyonu

Partilerin renkleri nedeniyle bu koalisyon hükümeti “Jamaika Koalisyonu” olarak isimlendiriliyor.

Liberaller, iktisat siyasetleri nedeniyle CDU/CSU liderliğindeki koalisyon hükümetine daha sıcak bakıyorlar. Bu nedenle Laschet’in FDP’yi ikna etmesi daha kolay gözüküyor.

Getty ImagesTarihinin en berbat seçim sonucunu alan CDU/CSU’nun başbakan adayı Armin Laschet

Yeşiller Partisi’nin iklim muhafaza konusundaki argümanlı amaçları, iktisat siyasetleri ve vergi konusundaki talepleri ise CDU/CSU’yu zorlayabilecek başlıklar olarak görülüyor. Bununla birlikte CDU/CSU’nun iktidarda kalabilmek için Yeşiller’e daha fazla ödün verme eğiliminde olabileceği yorumları yapılıyor.

Lakin Yeşiller büyük ödünler koparsa bile, hükümetin işbaşı yapmasının akabinde, taraflar ortasında iktisat, iklim, mali ve toplumsal siyasetler alanında tansiyonlar yaşaması kaçınılmaz olarak görülüyor.

Yeşillerin, 2035 yılına gelindiğinde gücün yüzde yüzünü yenilenebilir güçten elde etme amacı, tarafların uzlaşma sağlaması güç bahisler ortasında yer alıyor.

2017 seçimlerinden sonra CDU/CSU, Yeşiller ve FDP ortasında üçlü koalisyon hükümetinin kurulması için aylar süren ağır pazarlıklar yürütülmüştü. Lakin görüşmeler FDP’nin çekilmesiyle çökmüş, liberaller ağır tenkitlere gaye olmuştu. Bunun akabinde CDU/CSU yeni hükümeti, SPD ile kurmuştu. Siyasi gözlemciler FDP’nin bu sefer elinin güçlü olduğunu, bununla birlikte iktidarda olma fırsatını kaçırmak istemediğini belirtiliyorlar.

Büyük koalisyon

SPD’nin CDU/CSU ile yine bir “Büyük Koalisyon” hükümeti kurması mümkün, çünkü her iki partinin meclisteki sandalye sayıları çoğunluk için kâfi. Fakat iki parti de en azından şimdilik bu senaryoya sıcak bakmıyor.

SPD’nin başbakan adayı Scholz, halkın değişim beklentisine dikkat çekerek yeni bir siyasi başlangıç yapılması gerektiğini savunuyor. Scholz’a nazaran, seçimde CDU/CSU’nun önemli oy kaybetmesi, buna rağmen SPD, Yeşiller ve FDP’nin oy oranlarını artırması, seçmenin SPD liderliğinde bir üçlü koalisyon kurulmasını istediği manasına geliyor.

Laschet’e nazaran ise Almanya’nın gereksinimi olan, merkezdeki demokratik partilerin, istikrarlı bir koalisyon hükümeti kurması.

Jamaika Koalisyonu’na öncelik veren Laschet, FDP önderi Chrstian Lindner ile birinci görüşmesini yaptı bile. CDU kaynakları Yeşiller’in başbakan adayı Annalena Baerbock ile de görüşme planlandığını açıkladı.

Şu an için hem SPD hem de CDU/CSU büyük koalisyona soğuk bakıyor. Lakin 2017’deki durumun tekrarlanması halinde, öteki partilerle koalisyon müzakerelerinin başarısız olması durumunda, iki büyük parti tekrar müzakere masasına oturmak zorunda kalabilir.

Cumhuriyet