Türk-Amerikan alakalarının bugününü ve beklenen seyrini kıymetlendiren ABD’nin eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, bağlantıların bugün çok da yakın olmadığına işaret ederek “Şu an bağlantılarda bir sakinleşme devrinde olduğumuzu düşünüyorum, 6 ay sonra ilgilerin ne durumda olduğuna yine bakalım, daha iyi olacağına eminim.” dedi.

ABD’nin eski Suriye Özel Temsilcisi ve eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey, Türk-Amerikan ilgilerinin son durumunu, yeni idare periyodunda bağlantıların beklenen seyrini ve Suriye’ye ait senaryoları, AA muhabirine kıymetlendirdi.

Türkiye ile ABD ortasında NATO bağlamında 70 yılı aşan değerli bir ittifak münasebeti olduğuna dikkat çeken Jeffrey, iki müttefikin son devirde kuvvetli bir süreçten geçtiğini ve münasebetleri negatif etkileyen bahisler olduğunu belirtti.

Jeffrey, “Amerika ile Türkiye ortasında çok kapsamlı bağlar var, bu münasebetler devam edecek. Şu an bağlar çok da yakın değil. Şimdi Lider Biden ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan görüşmedi ki, ikisi de birbirlerini iyi tanıyor. Şu an kusura çok fazla yer yok. Bu ilgiler kıymetli ve değerli olmaya da devam edecek ancak daha evvelki devirlerde gördüğümüzden daha az iyi durumda.” değerlendirmesini yaparak hükümetler ortasındaki inancın artırılması gerektiğine işaret etti.

ABD’NİN YPG/PKK’YA TAKVİYESİ

Türk-Amerikan bağlantılarında ABD’nin YPG/PKK’ya olan takviyesinin en değerli problemlerden biri olduğu ve ABD’nin neden YPG/PKK’yı desteklediğine ait soru üzerine Jeffrey, ABD’nin IŞİD’le uğraş bağlamında Suriye’de bulunmasının kendi ulusal çıkarları olduğunu ve bunu alanda gücü olan bir ortak olmadan yapmasının mümkün olmadığını belirtti.

Jeffrey, “Oraya gitmemizin nedeni, yalnızca Suriye’ye, Türkiye’ye ve Irak’a değil bölgenin tümüne ve hatta Avrupa’ya tehdit oluşturan IŞİD idi. Ve alanda IŞİD’le savaşabilmek için tek partnerimiz YPG idi.” dedi.

Bu süreçte Türkiye ile de her vakit irtibat halinde olduklarını aktaran Jeffrey, ABD ile Türkiye ortasında bölgedeki güvenliğin nasıl sağlanacağı konusundaki çeşitli görüşmelerden Ankara’nın mutlu olacağı bir sonucun çıkmadığını lisana getirdi.

“SİYASİ KELAMLAR VERMEDİK”

Jeffrey, YPG/PKK’nın bölgede bir devlet kurma hayali olduğu ve Amerikalı yetkililerin bu hususta örgüte siyasi rastgele bir kelam verip vermediği konusundaki soru üzerine şunları söyledi:

“Hayır vermedik. Bunu kendilerine her kezinde söyledik. Hatta onların otonom sistemleriyle irtibat kurarken dahi temkinliydik. Şayet Suriyeli iseniz Birleşmiş Milletler (BM) nezaretinde yürüyen bir siyasi süreç ve yeni anayasa dahil aşikâr şartlar olacaktır. Referandum, demokratik seçimler vesaire. Ne yapacaksanız Suriye muhalefeti ve Suriye hükümeti ile yaparsınız, bu sizin işiniz, bizim değil. Bu formda bunu herkese açıkça söyledik.”

Rusya ve İran’ın Suriye’deki varlığı ve bu bağlamda mümkün bir Türkiye-ABD iş birliği konusuna da değinen Jeffrey, ABD, Türkiye ve İsrail’in bu ülkedeki mevcudiyetinin üç ülkenin de ulusal güvenliğini ilgilendirdiğini söz etti.

“Bu üç ülkenin (ABD, Türkiye ve İsrail) Suriye’deki askeri varlığı sayesinde gayriresmi bir ateşkes ve askeri bir ‘yenişememe’ durumu var. İdlib’deki birtakım ufak çaplı olaylar dışında son 3 yıldır alanda önemli bir değişiklik olmadı.” yorumunu yapan Jeffrey, bu durumun Suriye hükümeti üzerinde baskı yarattığını, Rusya ile İran’ı da kimi hususlarda zorladığını anlattı.

“TÜRKİYE İLE ABD, SURİYE’DE YAKIN ORTAKLAR VE PEK ALIŞILMIŞ BİRLİKTE ÇALIŞABİLİRLER”

Suriye üzere epeyce güç bir mevzuda gerçekçi olduğunu vurgulayan Jeffrey, eksiksiz bir tahlilin mümkün olmadığı yerlerde yeni realiteleri iyi okumak ve ona nazaran konum almak gerektiğini kaydetti.

Ukrayna’dan örnek veren Jeffrey, ABD’nin ve Batılı müttefiklerin 2014’ten bu yana Rusya üzerinde yaptırımlarla baskı kurduğunu fakat bunun Rusya’yı Kırım’dan çıkarmaya yetmediğini belirterek “Rusya’yı Kırım’dan çıkarabildik mi? Hayır. Lakin (bu baskılar sayesinde) şu an fiili bir ateşkes var. Demek istediğim, giderek komplike hale gelen dünyada yenişememe ve taviz verilmiş sonuçlar artık yeni normaller oluyor. Türkiye ile ABD, Suriye’de yakın ortaklar ve pek olağan birlikte çalışabilirler.” değerlendirmesini yaptı.

S-400 KONUSUNDA UZLAŞMA İHTİMALİNİ DÜŞÜK GÖRÜYOR

S-400 konusunun son yıllarda ikili ilgileri tıkayan en kıymetli mevzu başlıklarından biri olmasına ait soru üzerine Jeffrey, bu hususta iki başşehrin uzlaşma ihtimalinin pek olmadığını düşündüğünü lisana getirdi.

Jeffrey, pratikte bu sorunun tahlilinin pek kolay olmadığına işaret ederek şunları söyledi:

“Türkiye’nin gözünde bu büsbütün bir egemenlik kararı: Neden hâkim bir devlet, öbür bir devletten silah alamasın? Lakin ABD maddelerine nazaran, bu bir ihlal; 2017’deki CAATSA yasasının ihlali. Tıpkı vakitte bizim en değerli askeri ve diplomatik programlarımızdan birine tehdit. Münasebetiyle sanıyorum şu anda yapılabilecek en iyi şey, hasarı sonlandırmaktır.

Türkiye S-400’leri elinde fiyat ve bunun üzere kayda bedel büyük diğer Rus silahları almaz; ABD yaptırımları korur, şu an esasen var ki Türk iktisadı üzerinde önemli bir tesiri olmadı. Bu formda devam eder, husus gündeme gelirse iki taraf da konumunu korur.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Lideri Joe Biden ortasındaki mümkün münasebetin seyrini kıymetlendiren Amerikalı diplomat, Biden’ın şu anda önceliğinin yeni tip koronavirüs (Kovid-19),iç politik istikrarlar, Çin’le rekabet ve iklim değişikliği olduğunu söyledi.

“6 AY SONRA İLGİLERİN DAHA ÂLÂ OLACAĞINDAN EMİNİM”

ABD’nin yeni devirde Orta Doğu’ya çok fazla para ve asker kaynağı ayırmak istemediğini, hasebiyle bölgesel partnerlerle çalışacağını söz eden Jeffrey, Türkiye ile paydaşlık manasında İdlib ve Trablus’u örnek gösterdi.

Jeffrey, “Şu an münasebetlerde bir sakinleşme devrinde olduğumuzu düşünüyorum, 6 ay sonra münasebetlerin ne durumda olduğuna bakalım, daha iyi olacağından eminim.” dedi.

Türkiye’nin son periyotta Avrupa Birliği (AB) ve başka kimi bölgesel aktörlerle bağlantılarında yeni bir sürece girmesi konusundaki yorumu sorulan Jeffrey, Türkiye’nin kelam konusu ülkelerle yaşadığı problemlerin kendi alanını daralttığını düşündüğünü, münasebetiyle bahsi geçen ülkelerle münasebetleri düzeltmenin Türkiye’ye yarayacağına inandığını söyledi.

BIDEN’A “KISSENGERVARİ” SİYASETLER BAŞKANDI

Biden idaresine, Donald Trump periyodundaki üzere “reel politik” ve “Kissingervari” siyasetlere devam etmesini önerdiğini kaydeden Jeffrey, yeni idarenin Rusya, Suriye ve genel manada Orta Doğu’yla ilgili siyasetleri inşa edecek takımları şimdi gereğince oluşturamadığını söz etti.

Jeffrey, Biden idaresinin en kıymetli önceliklerinin Covid-19, Çin ve iklim değişikliği olduğunu yineleyerek “Covid-19 muhtemelen en az değerlisi lakin en acil olanı, iklim değişikliği potansiyel olarak en ciddisi, uzun vadede Çin hepimiz için en kapsamlı tehdit.” dedi.

Bu husus başlıklarında ABD’nin Türkiye dahil birçok müttefikiyle çalışacağını söyleyen Jeffrey, şunları kaydetti:

“Ülkelerin iç sıkıntılarıyla daha az ilgilenip olabildiğince geniş bir ittifakı koruma etmek önceliğimiz olmalı. Soğuk Savaş’ta yaptığımız şey buydu. Türkiye üzere çok kıymetli bir role sahip bir ülkeyle bunu başarılı bir biçimde yaptık. O noktaya yakında ulaşacağımızı düşünüyorum, o yüzden 6 ay alır dedim.”

Cumhuriyet