Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) 12 Eylül darbesinin 40’ıncı yılında bir araştırma hazırlayarak, darbe sonrası emekçi haklarının nasıl yok edildiğini ortaya koydu.
24 Ocak ve 12 Eylül ile temelleri atılan ve Özal devrinde başlayan özelleştirme siyasetlerinin AKP devrinde daha da yabanî biçimde uygulandığı söz edilen rapora nazaran, 68 milyar dolarlık özelleştirmenin 60 milyar doları (yüzde 88’i) AKP periyodunda yapıldı.
FIYATLAR ERİYOR
Cumhuriyetin bütün ekonomik birikiminin 40 yılda yok edildiğine dikkat çeken rapor, fiyatlardaki çarpıcı erimeyi de gösterdi. 1978’de kişi başına ulusal gelirin yüzde 3.4 üzerinde olan taban fiyat, ortadan geçen 42 yılda kişi başına gelirin yüzde 40-45 altına düştü.
Yapılan hesaba nazaran, minimum fiyat 1978’den sonra kişi başına gelire paralel olarak artsaydı, 2019 yılında 4 bin 507 TL olması gerekirdi. Halbuki tıpkı devirde taban fiyat 2 bin 558 TL olarak uygulandı.
KIDEM TAZMİNATI VE İKRAMİYELERİ KIRPTILAR
Hükümet ve patronların kıdem tazminatı hakkına yönelik yeni planlar peşinde olduğu kaydedilen DİSK raporunda, 12 Eylül darbesinin birinci uygulamalarından birinin kıdem tazminatını ve ikramiyeleri kırpmak olduğu hatırlatıldı. 1978’de taban fiyatın 7.5 katı olan kıdem tazminatı tavanının, 1982’de minimum fiyat ile bağının koparılmasının akabinde süratle düşmeye başladığı belirtilen rapora nazaran, AKP’nin iktidara geldiği 2003 yılında taban fiyatın 4.4 katı olan kıdem tazminatı tavanı 2020 prestijiyle minimum fiyatın 2.4 katına geriledi. Kamunun istihdamdaki hissesi da 40 yıl boyunca geriledi. 1980’de toplam sigortalı personeller içinde yüzde 36 olan kamu emekçilerinin oranı özelleştirmelere paralel olarak 2015’te yüzde 8’e geriledi.
EMEKÇININ RANDIMANI ARTIYOR, HAKLARI GASP EDİLİYOR
DİSK Genel Lideri Istek Çerkezoğlu, 12 Eylül askeri darbesinin 40’ıncı yılı nedeniyle İstanbul Kadıköy’de gerçekleşen basın açıklamasında, “İşçi sınıfının ekonomik durumuna ait bütün göstergeler 24 Ocak ve 12 Eylül’ün personel hakları ve çalışanların gelirlerinde büyük bir kayba yol açtığını ortaya koyuyor. Personel hakları 40 yıldır gasp ediliyor” dedi. Çerkezoğlu, “Son yıllarda 2009’da 100 olan saatlik işgücü randımanı 2019’a gelindiğinde 32.5 ünite artmışken, 2009’da 100 olan gerçek ünite fiyat endeksi sadece 5.8 puan arttı” diye konuştu.
Cumhuriyet
