“17 yıldır ülkeyi yöneten siyasetçilerin ülke küme düşmeye başlayınca sarıldığı tek “tılsımlı kategori”, satın alma gücü paritesi” diyen Uğur Gürses, “Satın alma gücü paritesine sarılıp “Mesut Bahtiyar” olmanın, kıssanın sonunda hepimizi üzeceğini bilelim” ihtarında bulundu. Gürses, “Asgari fiyatta satın alma gücü paritesine sarılmak” başlıklı yazısında Bakan Selçuk’un açılamasına dikkat çekerek değerlendirmenin eksik ve yanlış bilgiler olduğunu kaydetti. ,

Yazının devamı şöyle:

“Bakan, yaptığı bir açıklamada, minimum fiyatın satın alma gücü paritesine oranında Avrupa’da 8’inci sıraya yükselen Türkiye’nin birebir vakitte taban fiyatı en fazla artıran ikinci ülke olduğunu argüman ediyordu. Eksik ve yanlış bilgiyle 17 milyon fakiri olan ülkede bununla övünmek hakikat muydu?

Evvel Bakan Selçuk’un açıklamasına AA haberinden bakalım;

“Asgari fiyatın 2020 yılı için brüt 2 bin 943, net 2 bin 324 lira olarak belirlendiklerini anımsatan Selçuk, Türkiye’deki taban fiyatın birçok AB üyesi ülkeye nazaran daha iyi durumda olduğunu vurguladı.

Bu durumu Eurostat’ın açıkladığı bilgilerin de teyit ettiğini belirten Selçuk, “2019 yılında net 2 bin 20 lira olan minimum fiyatı, 2020 yılında yüzde 15 artış yaparak net 2 bin 324 liraya yükselttik. Böylelikle, enflasyonun yaklaşık 3 puan üzerinde sağlanan artış ile Avrupa’da minimum fiyatı geçen yıla nazaran en fazla yükselten ikinci ülke olduk.” dedi.”

Taban fiyatın birçok AB ülkesine nazaran iyi durumda olduğu yanlışsız değil.

Bakın nasıl?

Evvel her ülkenin cari aylık minimum fiyatının Avro cinsi sıralamasına bakıldığında, Türkiye’nin 2015’te 14. sırada iken 2019 ve 2020’de sırasıyla 23 ve 22. sıraya gerilediği görülüyor. Türkiye AB içinde taban fiyat bazında kendi sıkletindeki ülkelerin sonuncusu.

Ayrıyeten son 10 yılda taban fiyatta birikimli artış sıralamasında en fazla artıran 2. ülke Türkiye değil. Eurostat cari taban fiyat bilgilerine nazaran, Türkiye 10 yılda birikimli yüzde 42’lik artışla 16. sırada yer alıyor.

17 yıldır ülkeyi yöneten siyasetçilerin ülke küme düşmeye başlayınca sarıldığı tek “tılsımlı kategori”, satın alma gücü paritesine nazaran sıralamalar.

Bakan Selçuk da o denli yapıyor. Diyor ki;

“Asgari fiyatın satın alma gücü paritesine nazaran karşılaştırmasına baktığımızda AB’ye üye 27 ülke ortasında 2015 yılında 15’inci sırada, 2019 yılında 10’uncu sıradayken bu yıl ülkemiz 8’inci sıraya yükselmiş durumda”

Evet Türkiye Eurostat bilgilerine nazaran 2020 yılı başındaki minimum fiyat sıralamasında 8. sırada. 2015’te 15. sırada olduğumuz da yanlışsız.

Tabloya bakalım;

(Satın alma gücü standardı cinsinden EUR karşılığı)

Tabloda bilhassa boş bırakılan yerlere dikkat; tam 6 üye ülkenin hesaplaması yer almıyor. Birçoklarında minimum fiyat yok. Zira buna gerek duymamışlar. Ya da sendikaların güçlü olmasından ötürü toplu iş mukavelesi yaygınlığı ile minimum fiyata gereksinim kalmamış.

Yani listede 6 “rakibin” eksikliğinden sıra yükselme durumunda bile bir “faul” var. Sendikasızlık, toplu iş kontratının olmaması sizi birinci 10’a sokuyor ve Çalışma Bakanı bize sevinmemizi öneriyor.

MUHALEFET SAYESİNDE

Satın alma gücü paritesine nazaran 2015 yılında 15. sırada olan Türkiye 2020 yılında 8. sıraya nasıl yükseldi? 2016 başında yapılan yüklü artışla. Pekala bu nerden çıktı? 2015 Haziran seçimlerine giderken Şubat 2015’te CHP “asgari fiyatın 1500 TL olacağını, emekliye yılda iki kere ikramiye verileceğini ve her hanenin en az 750 TL’nin altında geliri olmayacağını” ilan etti.

CHP bu 1.500 TL’lik taban fiyat taahhüdünü verdiğinde uygulanan taban fiyat 949 TL idi. Ülkeyi yöneten Adalet ve Kalkınma Partisi’nin ise bu hususta taahhütü olmadı.

7 Haziran seçimlerinden hükümet çıkmayınca 3 Kasım 2015’te tekrar seçime gidilirken iktidar partisi minimum fiyatı yeni yılda 1.300 TL yapacağını taahhüt etti.

O ortada minimum fiyat yılın ikinci dilimi için yüzde 5.4’lük artışla 1000 TL yapılmıştı.

BBC Türkçe’de çıkan haberin kupürü:

Seçim sonrasında tekrar tek başına iktidarını sürdüren Adalet ve Kalkınma Partisi, Ocak 2016’da taban fiyatı 1.300 TL olarak ilan etti. Artış oranı yıllık yüzde 37 idi.

Bu durum, bir muhalefet partisinin iktidarı bir iş yapmaya yöneltmesi açısından başarılı bir ataktır.

2016 Ocak ayından 2020 Ocak ayına taban fiyat birikimli yüzde 78,6, TÜFE ile ölçülen enflasyon ise yüzde 62.6 artı. Ortadaki 16 puanlık farkın “refah farkı” olduğu düşünülebilir. Fakat minimum ücretlinin enflasyonunun da yüzde 62.6’dan daha yüksek olduğu çok açık. Bu hususta daha evvel sonuçları yayımlanan birkaç çalışma yapılmıştı.

ÇALIŞANLARIN YARISI MİNİMUM FİYATLI

Asıl sorun 2 ana eksende tartışılmalı:

Birincisi, Türkiye’de işi olanların yüzde kaçının taban fiyat geliri ile çalıştığına bakılmalı. Bunu da kıymetli bankacı ve yeni siyasetçi Kerim Rota hatırlattı.

Kerim Rota Paraanaliz web sitesine yazdığı yazıda: AB’de taban fiyatla (yüzde 5 daha fazlası dahil) çalışanların toplam çalışanlara oranını gösteren grafiği (2010 ve 2014 verileri) paylaşarak soruyordu:

“Listedeki AB ülkeleri ortalamasında çalışanların yalnızca %7,5’i minimum fiyatın %5 fazlasına kadar çalışmakta. Türkiye’de bu oran %43. AB ülkelerinde 12 bireyden biri bu fiyatlarla çalışırken Türkiye’de bu neredeyse her 2 şahıstan birine dönüşmüş. Biliyoruz ki taban fiyatın 2 katına kadar olan fiyat alanlar da %80’in üstünde“

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ, AZ GELİŞMİŞLERE ZÜĞÜRT TESELLİSİ

İkincisi, Bakan Selçuk satın alma gücü paritesine dayanarak bundan sevinç duymamızı öneriyor. Satın alma gücü paritesinin gelişmekte olan ülkelere sunulan bir “züğürt tesellisi” faktörü olduğunu unutarak.

Üstteki listede 2020 için cari minimum fiyat 440 Euro, satın alma gücü paritesine nazaran taban fiyat 1.157 EUR.

BU NE MANAYA GELİYOR?

Satın Alma Gücü Paritesi (SPG) üzerinden yapılan hesaplar ne tabir ediyor?

“Ülkelerin mal ve hizmet fiyat düzeyleri ile döviz kurları farklı; ulusal gelirlerini gerçek olarak karşılaştırabilmek için ortak bir fiyat düzeyine ve döviz kuruna getirmek gerekiyor. Satın alma gücü paritesinin (SGP) fonksiyonu de bu.

Hesaplanan satın alma gücü paritesi; belirli bir ülkede elde edilen gelirle o ülkede satın alınabilecek belirli bir mal ve hizmet sepetinin, dünya ortalaması bir fiyattan bedelini gösteriyor kabaca.

2016 için Türkiye’deki kişi başı ulusal gelir 10 bin 743 dolar. IMF’nin hesapladığı satın alma gücü paritesine nazaran kişi başı ulusal gelir ise 24 bin 912 dolar bulunmuş.

Bunun manası şöyle; 10 bin 743 dolarlık gelirle Türkiye’den satın alınabilecek mal ve hizmetin, dünya fiyat ortalamasından ederi 24 bin 912 dolar bedelinde demek. Bunun nedeni de, ülkeler ortası döviz kuru ve genel fiyat düzeylerindeki farklılık.

Bunu anlamak için ABD’de yaşayan ve dolar kazanan birinin cebinde 10.743 dolarla Türkiye’ye geldiğini ve çeşitli mal ve hizmetler satın aldığını düşünün. Bu birebir içerikteki sepet satın almayı yüklü biçimde dünyanın her ülkesine yaymış olsaydı (dünya fiyat ortalaması) birebir mal ve hizmete 24 .912 dolar ödeyecekti.

Özeti şu; Türkiye’de dolar kazanıp gelişmiş bir ülkede birebir mal ve hizmeti satın almaya kalkarsanız daha az mal ve hizmet alacaksınız demek.

Bu yüzden, satın alma gücü paritesine sarılıp “Mesut Bahtiyar” olmanın, kıssanın sonunda hepimizi üzeceğini bilelim.

TABAN FİYAT İLE İLGİLİ KİM NE DEDİ…

Milyonlarca çalışanın gözü kulağı Taban Fiyat Tespit Kurulu toplantılarından çıkacak kararda. Siyasi parti başkanları ve sendikaların açıklamalarından kimileri şöyle:

CHP minimum fiyatın en az 3 bin 100 lira olmasını belirtirken ÂLÂ Parti minimum fiyat olarak 3 bin lira teklifinde bulundu ve vergiden muaf tutulmasını istedi. Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu, (DİSK) 2021 yılı taban fiyatın net 3 bin 800 TL olması gerektiğini açıkladı.

CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise taban fiyatla ilgili olarak, “Türkiye’de 4 kişilik bir ailenin açlık sonunun taban fiyatın üzerinde 2 bin 517 lira olarak hesaplandı. Gelin şu kararı alalım. Bir temenni kararı. Minimum fiyat 3 bin 100 lira olsun ve vergiden muaf olsun. Patrona de yük olmayalım. 5 yerden maaş alanlar, her bir yerden 3 bin 100 lira almıyor, her bir yerden en az 10 bin lira alıyorlar. Gelin bunu yapalım. İktidar yapmadı, parlamento yapsın. Taban ücretlileri savunalım, minimum fiyat ortalama fiyat olsun” dedi.

Büyük Birlik Partisi (BBP), 2021’de geçerli olacak net taban fiyatın en az 2 bin 855 lira olmasını istedi.

Saadet Partisi (SP) Konya Milletvekili Abdulkadir Karaduman, minimum fiyatın patronu de güç duruma düşürmeyecek halde 8 bin liranın altında olmaması gerektiğini söyledi.

Demokratik Sol Parti (DSP) Başkanlık Şurası, minimum fiyatla geçinen dar gelirli vatandaşlara bir kereye mahsus beslenme katkı bedeli olarak 1500 lira ek ödeme yapılması talebinde bulundu.

Cumhuriyet